Fiat 126p

Ofertę uznano za żart i licytację zakończono. Samochód nie został sprzedany. Jednak faktem jest, że ładny, dobrze utrzymany

„maluszek” nie jest już tanim autem dla początkujących kierowców. Wczesne modele to zabytki. Tym cenniejsze, że egzemplarz bliski oryginałowi to rzadkość.

Taki los samochodów popularnych. 9 listopada 1972 r. na Placu Defilad w Warszawie władza po raz pierwszy pokazała Polakom „malucha”. Niespełna miesiąc wcześniej Fiat 126 zadebiutował na salonie w Turynie. Dziennikarzom podobało się nowoczesne nadwozie i funkcjonale, pojemne jak na klasę auta, wnętrze.

Kontrakt licencyjny na produkcję Fiacika nad Wisłą podpisano rok wcześniej, 29 października 1971 r. Mały samochód był prezentem dla mas od Edwarda Gierka i jego ekipy. Oznaką rozluźnienia surowych reguł „pracy dla kraju”. Teraz można było pracować również dla siebie i kupić sobie polski „samochód ludowy” – za jedyne 69 tys. zł. Średnia, miesięczna pensja wynosiła 2,5 tys zł.

1 stycznia 1972 r. powołano do życia Fabrykę Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej. Zlokalizowano tu Zakład nr 1. Pierwsze małe Fiaty zmontowano z włoskich części 6 czerwca 1973 r. Linię montażową uruchomiono oficjalnie w święto państwowe 22 lipca 1973 r. Tymczasem w Tychach, w szczerym polu powstawał w ekspresowym tempie Zakład nr 2. Uruchomiono go 18 września 1975 r.

Licencję spłacano zespołami napędowymi i gotowymi samochodami, które Fiat sprzedawał we własnej sieci. Eksport miał priorytet, ponieważ przynosił krajowi życiodajne dewizy. Aby poradzić sobie z dużym popytem w Polsce, wprowadzono przedpłaty. Samochody miały być wydawane wg kolejności w jakiej wpływały wpłaty. Gdyby aut było mniej niż chętnych, o kolejności odbioru miało decydować losowanie. Budowniczowie FSM oraz zasłużeni dla Polski Ludowej mogli otrzymać „malucha” poza kolejnością. Tzw. talon na samochód był mocną kartą przetargową. Dobrą, by kogoś do czegoś przekonać lub za coś się odwdzięczyć. Wkrótce „maluchy” pojawiły się na giełdach samochodowych, osiągając cenę ponad 100 tys. zł. Bez trudu znajdowały nabywców. Samochód zbierał różne opinie, dobre i złe, ale gdy Perfect śpiewał „telewizor, meble, mały Fiat, oto marzeń szczyt”, miał absolutną rację.

Na początku produkowany był model z chłodzonym powietrzem, 2-cylindrowym silnikiem o pojemności 600 cm3. Umieszczony z tyłu, napędzał koła tylne przez czterobiegową skrzynkę z niezsynchronizowaną „jedynką”. Tak budowało się małe auta w latach 50. Najnowocześniejszym elementem małego Fiata było nadwozie.

5 października 1976 r. powstał 100-tysięczny Polski Fiat 126p. Pierwszy milion został przekroczony w październiku 1981 r., drugi w maju 1987 r. Drogi i ulice wypełniły się „maluchami”. Prosta konstrukcja ułatwiała kierowcom naprawy. Fabryka w Niewiadowie uruchomiła produkcję przyczep towarowych i kempingowych do „malucha”. Fiatem 126p nad Bałtyk, nad Balaton, do Włoch? Bez problemu! Objuczone rodzinami i wakacyjnymi pakunkami samochodziki budziły sensację w całej Europie. Mały Fiat był za równouprawnieniem. Używali go zwykli obywatele i „ludzie z telewizora”, ówcześni celebryci. Jeździli nim między innymi Janusz Gajos, Jan Nowicki, Magdalena Zawadzka i Kora.

Pierwszą modernizację Fiacik przeszedł w 1977 r. Dostał silnik o pojemności 650 cm3 oraz kilka wariantów wyposażenia:

Standard, Special, Lux i Komfort. Najbardziej luksusowy 650K miał plastikowe zderzaki i listwy na bokach, a także wzmocniony układ hamulcowy i felgi o innym kształcie. Pojawił się wariant inwalidzki 650I. W listopadzie 1982 r. wprowadzono model 650E ze zmianami obniżającymi zużycie paliwa.

We Włoszech zaprzestano produkcji Fiata 126 w 1980 r. U nas szczyt popularności tego modelu miał dopiero nadejść. Tani i ekonomiczny był wyjątkowo pożądany w kryzysowych latach schyłku PRL i początków III Rzeczypospolitej. Od grudnia 1984 r. produkowano wersję 650FL (jak face-lifting) z dużymi, obejmującymi auto zderzakami z tworzywa i nową deskę rozdzielczą, wyposażoną w obudowę wskaźników z klawiszami po bokach. Kierowcy dobrze zaznajomieni ze „starym” maluchem docenili rozrusznik uruchamiany elektrycznie, przekręceniem kluczyka w stacyjce, a nie dźwigienką między siedzeniami. Plastikowa „zapinka” linki rozruszniki starego typu notorycznie zresztą pękała. Wówczas najprościej było uruchomić auto kijem od szczotki.

Symboliczny bagażnik małego Fiata skłonił konstruktorów do opracowania hatchbacka 126 Bis. Za odchylaną tylną klapą wygospodarowano przestrzeń o objętości 110 l, a jeśli liczyć do dachu – 480 l. Bagażnik z przodu zmniejszył się prawie o połowę, ponieważ zamontowano w nim nagrzewnicę z dmuchawą. Silnik, którego pojemność zwiększono do 703 cm3 nadal miał dwa, ale poziomo ułożone cylindry. Nie był już chłodzony powietrzem, lecz cieczą. Chłodnicę zamontowano z lewej strony, wzdłuż boku auta. Bis zadebiutował we wrześniu 1987 r. na targach we Frankfurcie nad Menem. Jego kariera trwała krótko. Tychy zakończyły produkcję w 1991 r., gdy na linię montażową wprowadzono Cinquecento. W listopadzie 1990 r. FSM stała się spółką akcyjną, a w maju 1992 r. powstała spółka Fiat Auto Poland. W lipcu 1993 r. powstał 3-milionowy Fiat 126. W następnym roku dokonano ostatniej, poważniejszej modernizacji. 126el miał elektroniczny zapłon, wygładzone boki nadwozia oraz unowocześnioną deskę rozdzielczą z kierownicą od Cinquecento. Po wprowadzeniu katalizatora w grudniu 1996 r. oznaczenie zmieniono na 126elx. Od stycznia 1997 r. popularne przezwisko „maluch” stało się oficjalną nazwą modelu. Wypisano je wesolutkimi literkami na klapie silnika.

22 września 2000 roku zakończono produkcję małego Fiata. Przez 27 lat powstało 3,3 mln sztuk. Ostatnia seria 500 żółtych i 500 czerwonych autek nosiła nazwę Happy End.
Chyba słusznie. Maluch zrobił swoje i maluch odszedł.

Historia modelu

Przodek – 1936 - Fiat 500 „Topolino”
Produkowana w latach 1936-55 „Myszka” (po włosku „Topolino”) miała silnik z przodu i tylny napęd. Początkowo osiągała moc 13, a potem 16,5 KM. Produkowano trzy serie: A, B i C. Ostatnia, wprowadzona w 1949 r. miała unowocześnione nadwozie

Poprzednik – 1957 - Fiat 500
„Pięćsetka” była produkowana w latach 1957-75. Miała silnik z tyłu i napęd tylny. Początkowo silnik osiągał 13 KM. Karoserię przykrywał zwijany, płócienny dach. Drzwi „kurołapki” zamieniono na zawieszone na przedniej krawędzi dopiero w wersji 500F, która poprzedziła pojawienie się malucha

Premiera – 1972 - Fiat 126p
Maluch odziedziczył wiele zespołów, w tym silnik, po Fiacie 500. Jednak miał skrzynię z zsynchronizowanymi biegami 2, 3 i 4 oraz nowoczesne nadwozie, znacznie większe niż „pięćsetka”. Jego zaletą pozostała prosta konstrukcja, umożliwiająca kierowcy dokonywanie własnoręcznych napraw

Modernizacja – 1977 - Fiat 126p 650
W 1977 r. mały Fiat dostał silnik o pojemności 650 cm3. Wprowadzono alternator w miejsce prądnicy i hamulce o większej średnicy bębnów, które były teraz osobnymi elementami, niezależnymi od piast kół. Do nich opracowano nowe felgi. Model z silnikiem 600 pozostał w produkcji

Face-lifting – 1991 - Fiat 126p FL
W połowie lat 80. wprowadzono nową deskę rozdzielczą z szeroką obudową wskaźników oraz rozbudowane zderzaki z tworzywa. Osłony bocznych wlotów powietrza do silnika były dłuższe. Oparcie tylnej kanapy można było złożyć i postawić na nim bagaż

Finał – 1994 - Fiat 126 el
W latach 90. mały Fiat był najtańszym, nowym samochodem w Polsce. W 1994 r. wygładzono karoserię, a w 1996 r. wprowadzono katalizator. Jednak sprzedaż spadała, a dalsze unowocześnianie auta straciło sens. Produkcję zakończono w roku 2000

Następca – 1991 - Fiat Cinquecento
Samochód, który miał zastąpić malucha, zszedł z taśmy produkcyjnej wcześniej od niego. Cinquecento (po włosku „500”) produkowane w latach 1991-98 miało silnik z przodu i przedni napęd. Najtańsza wersja miała 2-cylindrowy silnik z Fiata 126 Bis

Obecnie – 2007 - Fiat 500
No dobrze. Sądząc po niskiej cenie następcą malucha jest Fiat Panda. Lecz jeśli pomyślimy o samochodzie, który wzbudza tyle uczuć, co dawniej 126p, to duchowym spadkobiercą malucha jest Fiat 500. Szczególnie, że może mieć 2-cylindrowy silnik TwinAir o mocy 85 KM i bardzo charakterystycznym, znajomym brzmieniu

Zdzisław Podbielski - Znawca historii motoryzacji, autor książek m.in. o Fiacie 126p
Mały Fiat bez wątpienia tworzył krajobraz polskich dróg, a trafił na nie w liczbie około 2 mln egzemplarzy. Był krytykowany, a zarazem bardzo lubiany – nazywany pieszczotliwie „maluszkiem”. Przyczynił się do zmotoryzowania i podniesienia kultury technicznej naszego społeczeństwa. Mimo, że nawet, jak na tamte czasy, był konstrukcyjnie bardzo prosty, przez wiele lat stanowił dobry towar eksportowy. Ale przede wszystkim dla wielu naszych rodaków był pierwszym w życiu samochodem.

Wariacje na temat „malucha”
Panie majster! Do czego ten maluch? Do wszystkiego! I nie trzeba podkreślać wężykiem. Pomysłów na małego Fiata było mnóstwo. Wydłużyć, przenieść silnik na przód, wstawić Diesla. Aż żal, że niektóre z nich, przygotowane przez Ośrodek Badawczo-Rozwojowy w Bielsku-Białej nie weszły do produkcji. Austriacy wytwarzali Steyr-Fiata 126 z 2-cylindrowym bokserem. Włosi mieli własne sposoby na „przyrządzanie malca”. Celowała w tym firma Moretti, ale konstruktorzy Fiata też nie byli w ciemię bici.

Fiat 126p Bombel  - Powstał w 1974 r. Zawdzięczał nazwę charakterystycznej obudowie skrzyni ładunkowej. Była wersja towarowa, oraz towarowo-osobowa z oknami po bokach. Sylwetkę auta stworzyli projektanci z warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, pod kierunkiem Cezarego Nawrota

Fiat 126p NP - ...  czyli „Ryjek”. W latach 1978-81 w Bielsku zbudowano kilka prototypów malucha z przednim napędem. Miały 2-cylindrowy silnik, umieszczony wzdłużnie z przodu

Fiat 126 Cavaletta -  Włoski prototyp rekreacyjnego buggy z 1976 r. Trzeba przyznać, że 20 lat później w Polsce powstało kilka ładniejszych

Fiat 126 kombi  - Miał rozstaw osi wydłużony o 100 mm. Wielka szkoda, że nie wszedł do produkcji. Zaprojektował go OBR w Bielsku-Białej w 1977 r. Za wzór posłużył włoski Fiat 500 Giardiniera

Fiat 126 LPT  - „Lekki Pojazd Terenowy” skonstruowany w 1975 r. w Wojskowym Instytucie Techniki Pancernej i Samochodowej w Sulejówku. Miał napęd 6x4 i umiał pływać

Wybrane dane techniczne