Olejowe ABC

Trwałość jednostki napędowej zależy nie tylko od jakości oleju, ale również od właściwego doboru do konkretnego silnika. Innego oleju wymaga nowoczesny i wysilony silnik i zupełnie innego motor przejawiający oznaki znacznego zużycia.

Głównym zadaniem oleju jest smarowanie i niedopuszczenie do bezpośredniego kontaktu dwóch współpracujących elementów. Przerwanie warstwy oleju, czyli zerwanie tzw. filmu olejowego doprowadza do bardzo szybkiego zużycia silnika. Olej oprócz smarowania również chłodzi, tłumi hałasy, zabezpiecza przed korozją, uszczelnia i usuwa zanieczyszczenia.

  Jak czytać olej
 

Wszystkie oleje silnikowe można podzielić na trzy podstawowe grupy: mineralne, półsyntetyczne i syntetyczne. Każdy olej opisuje kilka podstawowych parametrów takich jak klasa jakości i lepkość. Klasa jakościowa (najczęściej wg API) składa się z dwóch liter (np. SH, CE). Pierwsza określa do jakiego silnika olej jest przeznaczony (S do benzynowego, C do Diesla), a druga opisuje klasę jakości. Im wyższa litera alfabetu tym jakość oleju wzrasta (olej SJ jest lepszy od SE, a CD od CC). Jeśli jest oznaczenie SJ/CF to można stosować go zarówno w benzynowych jak i w wysokoprężnych. Drugim bardzo ważnym parametrem jest klasyfikacja lepkościowa (najczęściej wg SAE), która określa zakres temperatur w jakich może być stosowany. Obecnie produkowane są praktycznie tylko oleje wielosezonowe, więc oznaczenie składa się z dwóch członów (np. 10W-40). Pierwszy z literą W (0W, 5W, 10W) mówi o przeznaczeniu oleju do pracy w zimie. Im cyfra niższa tym olej lepiej sprawdza się w niskich temperaturach. Drugi człon (30, 40, 50) informuje, że olej może być używany w lecie. Im wyższa tym bardziej odporny na wysokie temperatury. Jeśli lepkość będzie źle dobrana (olej zbyt gęsty lub za rzadki) może nastąpić szybkie zniszczenie silnika. Oleje mineralne mają najczęściej lepkość 15W-40, półsyntetyczne 10W-40, a syntetyczne 0W-30, 0W-40, 5W-40, 5W-50.

  Kryteria wyboru
 

Przy wyborze oleju należy kierować się przede wszystkim jego parametrami, a nie marką oraz stosować się do zaleceń producenta pojazdu (np. VW, norma 505.00, 506.00). Można stosować olej o lepszych parametrach, ale nigdy o gorszych. Pojawiły się także oleje do silników zasilanych LPG, ale nie jest konieczne ich używanie, wystarczy przestrzegać terminów wymiany dotychczas stosowanego oleju.

Do nowych i wysilonych silników najlepiej stosować oleje syntetyczne, gdyż zapewniają dobrą ochronę silnika, dłużej zachowują swoje właściwości oraz są bardziej odporne na ekstremalne warunki pracy. Oleje te mają szeroki zakres temperatur i dzięki temu silnik ma prawidłowe smarowanie przy dużych mrozach jak i upałach. Do silników bardzo obciążonych cieplnie, np. benzynowych z turbosprężarką można stosować oleje o lepkości 10W-60, które są bardzo odporne na wysokie temperatury.

Jeśli silnik ma duży przebieg i zaczyna "brać" olej należy przejść z syntetycznego na półsyntetyczny. Jeśli i to nie pomoże trzeba wybrać mineralny. Do mocno wyeksploatowanych silników są specjalne oleje mineralne (np. Shell Mileage 15W-50, Castrol GTX Mileage 15W-40), które uszczelniają i wyciszają silnik oraz zmniejszają zużycie oleju.

Gdy stosowany był olej mineralny niezbyt dobrej jakości, to zalanie do takiego silnika oleju syntetycznego, który ma bardzo dobre własności myjące, spowoduje rozszczelnienie silnika i wypłukanie osadów. A to może skończyć się zatkaniem kanałów olejowych i zatarciem silnika. Jeśli nie wiemy jaki był stosowany olej, a silnik nie ma dużego przebiegu, bezpieczniej jest wlać półsyntetyk, który nie niesie takich zagrożeń jak syntetyk, a znacznie lepiej chroni silnik niż mineralny. Natomiast do silnika o dużym przebiegu bezpieczniej jest zalać olej mineralny dobrej

jakości. Ryzyko wypłukania osadów i rozszczelnienia nie będzie wówczas duże. Nie ma określonej granicy przebiegu, przy którym należy przejść z syntetyka na mineralny. Zależy to tylko od kondycji silnika.

Sprawdzamy poziom

Poziom oleju powinno się sprawdzać co 1000 km, a najlepiej przy każdym tankowaniu lub przed dalszą podróżą. Gdy wystąpi konieczność uzupełnienia oleju, a nie możemy kupić takiego samego, to można użyć innego oleju, najlepiej o takiej samej klasie jakości i lepkości. Gdy i takiego nie ma, to należy wlać olej o jak najbardziej zbliżonych parametrach.

Kiedy wymieniać?

Aby silnik miał dużą żywotność nie wystarczy tylko stosować właściwy olej, trzeba go również systematycznie wymieniać, zgodnie z zaleceniami producenta. W niektórych samochodach (np. Mercedes, BMW) o wymianie decyduje komputer w zależności od stanu oleju. Jest to najlepsze rozwiązanie, ponieważ wymiana następuje tylko wówczas jeśli faktycznie olej straci swoje parametry.