Paragrafy na wady

W czasie zakupu auta używanego możliwe są różne warianty: sprzedającym była firma lub osoba zajmująca się profesjonalnym handlem samochodami (np. komis, diler, osoba, która prowadzi działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży sprowadzonych z zagranicy aut), kupiłeś od osoby fizycznej (np. od sąsiada) jej prywatny samochód, auto sprzedała firma, która nie zajmuje się handlem samochodami (np. twój  pracodawca sprzedał ci samochód, który użytkowałeś służbowo).

Tylko w pierwszym wariancie przepisy przewidują specjalną ochronę nabywcy. Jest on bowiem wtedy konsumentem, czyli słabszą stroną transakcji z profesjonalistą. Odpowiedzialność sprzedawcy-profesjonalisty nie może  być ograniczona ani wyłączona. Zapis umowy, który to przewiduje jest nieważny z mocy prawa.

Kupując od osoby fizycznej jej prywatny samochód  jesteśmy  zdani  na  własną przezorność  i zapisy umowy. Wprawdzie nabywca ma prawo skorzystać z rękojmi za wady, ale dochodzenie roszczeń jest utrudnione, zwłaszcza gdy sprzedający ograniczy lub wyłączy swoją odpowiedzialność, a taką możliwość daje prawo. Nie jest jednak tak, że nabywca zawsze stoi na przegranej pozycji. Determinacja i znajomość przepisów mogą mu pomóc wygrać w sporze.

We wszystkich przypadkach trzeba pamiętać o jednym: nie można skutecznie reklamować wad, które wynikają z normalnego zużycia albo tych, o których kupujący wiedział w chwili zawierania umowy.

Jeśli auto, które sprzedała osoba fizyczna, ma  wadę zmniejszającą jego wartość lub użyteczność, brakuje mu właściwości, o których istnieniu zapewniał zbywca albo wydał  je w stanie niezupełnym, nabywca ma prawo dochodzić roszczeń z tytułu rękojmi za wady fizyczne. Wadą fizyczną będzie zarówno uszkodzenie, jak i np. brak instrukcji albo wychodzące na wierzch plamy na tapicerce. Rękojmia obejmuje samochód kupiony na giełdzie, od kolegi z pracy czy poprzez aukcję internetową (lecz nie wtedy, gdy auto wystawił komis).

Nabywca ma rok od chwili wydania samochodu i miesiąc od wykrycia wady na zgłoszenie sprzedającemu swych zastrzeżeń. Jeśli auto przejął od zbywcy 10 września 2008, a wada ujawniła się 20 sierpnia 2009, to na jej zgłoszenie ma czas tylko do 9 września 2009.  Wystarczy wysłać list polecony z zawiadomieniem.

Można żądać odstąpienia od umowy i zwrotu pieniędzy albo obniżenia ceny, a także naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady. Odstąpienie jest jednak niemożliwe, gdy sprzedawca niezwłocznie usunie wady. Gdy naprawa nie odniesie skutku, a wada jest istotna, można już bezwarunkowo  odstąpić od umowy.

Pechowiec, który kupił samochód  nie będący własnością  sprzedającego albo obciążony cudzymi prawami (np. banku), ma prawo do roszczeń z tytułu  rękojmi za wady prawne. Na zgłoszenie żądań też ma rok, ale termin ten liczy się inaczej, bo od chwili, kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu takiej wady.

Pamiętajmy, że nabywca kradzionego auta nie staje się jego właścicielem automatycznie, lecz dopiero po trzech latach od kradzieży, pod warunkiem, że nabył je w dobrej wierze, a wcześniej nie upomni się o nie prawowity właściciel lub policja. Dobrą wiarę nabywca będzie mógł udowodnić tylko wtedy, gdy przed zakupem zachował szczególną ostrożność w celu upewnienia się, czy samochód nie pochodzi z kradzieży, zwłaszcza gdy zbywca nie jest osobą zajmującą się zawodowo obrotem samochodami. Jeśli po auto zgłosi się policja lub prawdziwy właściciel, nabywca może żądać od sprzedającego zwrotu zapłaconej ceny, nawet jeśli w umowie została wyłączona odpowiedzialność sprzedającego za wady prawne.

Od zawodowca parającego się sprzedażą używanych aut można wymagać więcej niż od osoby sprzedającej swój prywatny samochód. Klient ma prawo oczekiwać, że oferowany towar został szczegółowo zbadany, zarówno pod względem technicznym, jak i prawnym.  Profesjonalista odpowiada  nie tylko za usterki, ale też za te właściwości samochodu, o których zapewniał on sam albo jego producent. Np. za obietnicę, że auto da sobie radę z ciągnięciem przyczepy kempingowej. Jeśli udzielił klientowi własnej gwarancji (robią to niektóre komisy), to również jest zobowiązany wypełnić jej warunki.

Zasadniczo odpowiedzialność profesjonalisty trwa dwa lata, ale gdy przedmiotem sprzedaży są auta używane, można ją w umowie skrócić do roku. Termin ten liczy się od dnia, w którym samochód został wydany nabywcy.  Jednak nawet po upływie tego skróconego terminu nabywca może dochodzić roszczeń, jeśli w chwili zawarcia umowy sprzedający  wiedział lub powinien był wiedzieć o niezgodności i nie powiadomił o tym nabywcy. Na przykład nie poinformował, że auto jest powypadkowe, choć profesjonalne badanie techniczne z pewnością by to wykazało.

Gdy odkryjesz, że auto jest niezgodne z umową, nie naprawiaj go na własną rękę, bo zatrzesz ślady. Nie zwlekaj jednak z poinformowaniem o tym sprzedawcy.  Na zawiadomienie sprzedawcy masz tylko dwa miesiące od stwierdzenia niezgodności z umową. Jeśli zatem zauważysz usterkę przed upływem  roku od czasu, gdy samochód jest w twoim posiadaniu, ale zawiadomisz o tym sprzedawcę po 3 miesiącach od jej stwierdzenia, reklamacja może okazać się bezskuteczna. 

Jeżeli sprzedawca w ciągu 14 dni nie odpowiedział na żądanie reklamacyjne, masz prawo uważać, że uznał je za uzasadnione.

-Po upływie terminów do dochodzenia roszczeń reklamacyjnych nabywca używanego samochodu ma jeszcze inne możliwości.  Osoba, która kupiła wadliwą rzecz nie musi korzystać z rękojmi albo uprawnień z tytułu niezgodności towaru z umową, ale może wybrać odszkodowanie na podstawie art. 471 kodeksu cywilnego za szkodę wynikłą z nienależytego wykonania umowy. Szkodę stanowiłaby strata wyrażona różnicą między wysokością ceny zapłaconej sprzedawcy a wartością rzeczy wadliwej w chwili jej wydania. Oczywiście kupujący musiałby udowodnić poniesienie szkody oraz jej związek z nienależytym wykonaniem zobowiązania.- wyjaśnia Marcin Laprus z Federacji Konsumentów.