Zapłać fiskusowi, gdy kupisz auto

Obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej pcc) powstaje z chwilą przeniesienia własności samochodu ze sprzedawcy na nabywcę. Dlatego powinni oni od razu w umowie zapisać, który z nich płaci pcc po to, by uniknąć później ewentualnych nieporozumień. Utarło się, że podatek najczęściej płaci nabywca, ale nie ma przeszkód, by obciążyć nim obie strony albo wyłącznie sprzedającego.

**CZYTAJ TAKŻE

**

Uwaga!
Pcc nie trzeba płacić po podpisaniu umowy przedwstępnej, gdyż w umowie tej nie przenosi się własności auta.

Kto i kiedy płacić nie musi

Nie ma obowiązku zapłaty pcc, gdy wartość rynkowa pojazdu nie przekracza 1000 zł, ani wtedy, gdy sprzedający (a przy umowie zamiany aut - przynajmniej jedna ze stron) jest opodatkowany podatkiem od towarów i usług (dalej VAT) lub jest z niego zwolniony.

Uwaga!
Nie wystarczy, że strona transakcji jest podatnikiem podatku od towarów i usług w ogóle. Musi być jeszcze spełniony warunek, że czynność, której dokonuje ta strona, jest objęta

VAT. Oto dwa przykłady. W pierwszym osoba fizyczna, która nie jest podatnikiem VAT, kupuje auto od dilera albo w komisie, który jest podatnikiem VAT. W drugim hurtownia będąca podatnikiem VAT kupuje samochód od osoby fizycznej. Zgodnie z ustawą o VAT, podatek ten płaci się tylko od czynności sprzedaży, a od czynności zakupu - nie. W pierwszej sytuacji transakcja nie będzie więc opodatkowana pcc, gdyż sprzedający odprowadzi VAT. W drugim przypadku ani sprzedawca (osoba fizyczna), ani kupujący (hurtownia) nie odprowadzą VAT, więc hurtownia zapłaci podatek od czynności cywilnoprawnej jaką jest zakup samochodu.

Zwolniona z obowiązku zapłaty pcc będzie osoba niepełnosprawna, która kupuje pojazd na potrzeby własne. Jeżeli jest zaliczona do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności - rodzaj schorzenia jest bez znaczenia, a jeśli o lekkim stopniu - niepełnosprawność musi mieć związek z chorobami narządów ruchu.

CZYTAJ TAKŻE
Umowa kupna - sprzedaży

Gdyby ktoś chciał - choć to mało prawdopodobno - kupić auto przez Internet od osoby, która nie jest podatnikiem VAT ani nie obejmuje jej zwolnienie z tego podatku, też zapłaci pcc.

Natomiast nie trzeba płacić pcc przy kupowaniu samochodu znajdującego się za granicą, chyba że umowa została zawarta w Polsce i nabywca mieszka w Polsce.

Jeśli już trzeba oddać…

Podatek od kupna sprzedaży rzeczy ruchomych - a do takich niewątpliwie należą samochody - wynosi 2 proc. ich wartości rynkowej w dniu zawarcia umowy. Taką samą stawką opodatkowana jest zamiana aut. Określenie “wartość rynkowa" ma istotne znaczenie i często jest przyczyną sporów z fiskusem, dlatego zatrzymamy się przy nim dłużej.

Wartość rynkowa to inaczej przeciętna cena, jaką za auta tej samej marki, modelu, rocznika, o podobnym stanie technicznym i stopniu zużycia można uzyskać w miejscowości, w której sprzedawany jest samochód. Kupujący i sprzedający powinni zatem określić wartość samochodu tak, by odpowiadała jego wartości rynkowej.

Na dobrą sprawę strony transakcji mogłyby określić inną wartość jako cenę w umowie, a inną jako wartość rynkową w deklaracji PCC-1. Fiskus bowiem nie jest zainteresowany, za jaką cenę nabywca kupił auto. Dla niego ważna jest wartość rynkowa tego pojazdu. Jeśli teść sprzedałby zięciowi auto po cenie znacznie niższej niż mógłby za nie dostać na giełdzie, to i tak podatek od tej transakcji musi uwzględnić cenę “giełdową". Obniżona specjalnie dla zięcia cena nie odzwierciedla bowiem rynkowej wartości auta.

Co się dzieje, gdy urząd skarbowy nie zgadza się z wyceną dokonaną przez podatników, czyli kupującego i sprzedającego? W praktyce urzędnicy często stwierdzają zaniżenie zadeklarowanej wartości auta w stosunku do jego wartości rynkowej. Wzywają wtedy strony do jej ponownego określenia w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Jednocześnie w samym wezwaniu urząd podaje wartość określoną według własnej oceny. Podatnicy oczywiście mogą obstawać przy swoim zdaniu, ale wtedy urząd skarbowy powoła biegłego rzeczoznawcę. Jeśli określona przez niego wartość auta będzie o 33 proc. wyższa od wartości, przy której upierają się podatnicy, to nie tylko zapłacą oni wyższy podatek, ale będą musieli pokryć koszty sporządzenia wyceny.

Uwaga!
Jeżeli jedna ze stron transakcji jest zwolniona od pcc, to druga płaci połowę stawki, czyli 1 proc. Przykład: niepełnosprawny kupuje używany samochód od innej osoby. Mimo, iż on sam jest zwolniony z daniny, to sprzedający musi oddać fiskusowi 1 proc. wartości auta.

Jak wypełniać PCC-1

Deklarację podatku od czynności cywilnoprawnych trzeba złożyć na urzędowym formularzu, którego wzór określił w rozporządzeniu minister finansów. Po formularz deklaracji PCC-1 można pofatygować się do urzędu skarbowego, ale szybciej będzie ściągnąć i wydrukować aktualną wersję dostępną na stronie internetowej ministerstwa finansów (www.mofnet.gov.pl
).

Uwaga!
Jeśli obowiązek podatkowy ciąży na więcej niż dwóch podatnikach, czyli stron umowy jest więcej niż dwie, wraz z deklaracją PCC-1 trzeba wypełnić deklarację PCC-1/A.

W formularzu trzeba podać między innymi nazwę i adres właściwego urzędu skarbowego oraz dane stron transakcji:

• NIP,
• PESEL,
• imiona rodziców,
• dokładne adresy.

Jest też miejsce na dokładny opis przedmiotu umowy, czyli samochodu. Oprócz cech takich jak marka, model, rocznik, przebieg, warto tam szczegółowo opisać stan techniczny i cechy wynikające ze zużycia. Dla urzędnika skarbowego informacja, że pojazd jest powypadkowy będzie wskazówką przy analizie zadeklarowanej przez podaników wartości rynkowej. Na końcu deklarację PCC-1 muszą koniecznie podpisać obie strony umowy: kupujący i sprzedający.

Uwaga!
Formularz PCC-1 najlepiej wypełnić w obecności drugiej strony transakcji. Można wtedy szybko sprawdzić zgodność jej danych z podanymi w innych dokumentach i dowodzie tożsamości oraz skorygować pomyłki.

Nie czekajmy na wezwanie z urzędu

Urząd skarbowy nie wzywa do zapłaty podatku. Zobowiązany sam musi o tym pamiętać i w ciągu 14 dni od podpisania umowy powinien złożyć deklarację PCC-1 oraz wpłacić daninę w kasie lub na konto swojego urzędu skarbowego. Dowód wpłaty trzeba przechowywać przez pięć lat. Jeżeli umowa jest zawierana przed notariuszem, to wyręczy on strony umowy z obowiązku złożenia deklaracji i odprowadzenia podatku.

Może się jednak zdarzyć, że mimo zapisania w umowie, kto będzie płacił, podatek nie zostanie odprowadzony. Wtedy urząd skarbowy może się domagać daniny również od drugiej strony umowy. Pechowcowi pozostanie tylko żądać zwrotu pieniędzy od niesłownego kontrahenta na podstawie podpisanej z nim umowy.

Uwaga!
Zwrot zapłaconego pcc jest możliwy w ciągu 5 lat od końca roku, w którym został zapłacony, jeśli uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli złożonego przez nabywcę w umowie. Może się tak zdarzyć, gdy nabywca stwierdzi, że kupił auto pod wpływem błędu. Przykład: sprzedający zaoferował oryginalnego - w swoim mniemaniu - cadillaka należącego kiedyś do Elvisa Presleya. Bogaty kolekcjoner kupił auto i zapłacił pcc. Po jakimś czasie dowiedział się, że kupił całkiem udaną, ale tylko kopię pojazdu Elvisa. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego w ciągu roku od wykrycia tego faktu nabywca może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli o kupnie auta powołując się na działanie pod wpływem błędu. Musi wtedy złożyć sprzedającemu na piśmie stosowne oświadczenie. (art. 84-86 i art. 88 kodeksu cywilnego)

Co grozi "zapominalskim"

Obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych przedawnia się po upływie pięciu lat, licząc od końca roku, w którym należało uiścić podatek. Do tego czasu urząd skarbowy ma prawo żądać od nabywcy albo od obu stron transakcji niezapłaconego podatku wraz z odsetkami za zwłokę (obecnie 11 proc. w skali roku) liczonymi od upływu terminu płatności.

Warto też pamiętać, że ten, kto uchyla się od zapłaty podatku i nie ujawnia organom skarbowym faktu zawarcia umowy lub nie składa deklarcji PCC-1 albo podaje w niej nieprawdziwe dane, popełnia przestępstwo lub co najmniej wykroczenie skarbowe. Kodeks karny skarbowy przewiduje za to dotkliwe kary finansowe, a nawet karę pozbawienia wolności.

Znacznie szybciej można odczuć skutki niedopełnienia obowiązku przy próbie rejestracji auta. Bez pieczątki urzędu skarbowego na umowie kupna sprzedaży, która potwierdza zapłacenie podatku, wydział komunikacji nie zarejestruje samochodu na nazwisko nabywcy.

Podstawa prawna: __- Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2005 r. Nr 41, poz. 399 z późn. zm)

- Rozporządzenie ministra finansów z dnia 5 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad poboru podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 108, poz. 1153 z późn. zm.).