Automaty coraz popularniejsze

Przeciętny kierowca krzywi się na samą myśl o kupnie samochodu z automatyczną skrzynią biegów. Króluje obiegowa opinia, że takie auto jest "mułowate" i często się psuje. Prawda jak zwykle leży po środku - automatyczne skrzynie biegów mają swoje wady, ale i niepodważalne zalety.

Automatyczna skrzynia biegów to jeden z tych podzespołów samochodowych, które przeszły nieprawdopodobny wręcz postęp technologiczny i współczesny automat niewiele ma wspólnego ze swoim pierwowzorem z amerykańskiego Oldsmobile z lat 40. XX wieku.

Dziś króluje elektronika a automatyczne skrzynie biegów montowane są w samochodach sportowych, autobusach, lokomotywach spalinowych i...czołgach.

Decyduje elektronika

Nie zmieniła się jedynie zasada działania automatu. Auto wyposażone jest w przekładnię hydrokinetyczną, dzięki której nie jest potrzebny pedał sprzęgła. Gdy kierowca dodaje gazu, wzrost obrotów silnika powoduje jednocześnie przyspieszenie obrotów pompy hydraulicznej, która z kolei wymusza ruch oleju.

Ten pobudza do ruchu drugą turbinę, której moc przekazywana jest poprzez odpowiednie zębatki i pozostałe elementy układu napędowego na koła. Przełożeniami kół zębatych sterują zawory elektromagnetyczne i hydrauliczne sprzęgła, za których pracę odpowiada komputer skrzyni. Do niego trafiają informacje z wielu elementów samochodu, np. z czujników ABS, prędkości, położenia wału silnika. itd.

Na podstawie analizy tych danych urządzenie wybiera i włącza odpowiedni bieg. Dzięki komputerowi możliwe są zmiany w sposobie pracy tej samej skrzyni biegów, np. program sport to szybkie i dynamiczne przerzucania biegów, komfort to łagodna i stateczna praca, śnieg - jazda bez obaw o utratę przyczepności.

To właśnie dzięki elektronice postęp w technologii automatycznych skrzyń biegów jest tak duży. Pojawiły się już skrzynie siedmiobiegowe (w Mercedesie S) - jeszcze kilka lat temu były to tylko 3 lub 4 biegi oraz tzw. tryb sekwencyjny, w którym kierowca sam zmienia biegi, ale za pośrednictwem elektrycznych przełączników umieszczonych np. na kierownicy.

Dlatego w Europie samochody z automatycznymi skrzyniami biegów są coraz popularniejsze - te wszystkie udoskonalenia wyeliminowały większość wad automatów.

Wady i zalety

Podstawowy zarzut jaki mają europejscy kierowcy (Amerykanom w ogóle to nie przeszkadza i w USA niemal 100 proc. samochodów to automaty) do automatycznych skrzyń biegów jest taki, że nie mogą sami dobierać biegów do warunków jazdy i swoich potrzeb.

Odpowiedzią na to są różne programy pracy skrzyni. Nowoczesna skrzynia potrafi także zmieniać przełożenia szybciej niż kierowca drążkiem zmiany biegów, ale przede wszystkim automat daje komfort jazdy. Samochód automatem jest minimalnie wolniejszy od manuala, nieco wolniej się rozpędza. Spala też ok. 10 proc. więcej paliwa.

A co z awaryjnością? Automat to bardzo precyzyjny mechanizm, "obłożony" elektroniką - Poprawnie eksploatowane auto z automatem nie powinno sprawiać kłopotu - uważa Wojciech Pauk z warsztatu specjalizującego się w naprawach automatycznych skrzyń biegów. - Przebiegi są równe przebiegom silnika.

Prowadzić uważnie

Pewne problemy mogą sprawiać elektroniczne układy sterujące. Trzeba pamiętać o kontrolowaniu i wymianie oleju i filtra (jedna wymiana na dwie wymiany oleju silnikowego, nawet jeśli producent tego nie zaleca).

- I uważnie słuchać oraz obserwować pracę skrzyni. Jeśli pojawią się jakieś nieprawidłowości, najlepiej jak najszybciej skontrolować ją w specjalistycznym warsztacie - mówi Wojciech Pauk. - Niewielka awaria, z pozoru błaha, może spowodować większe uszkodzenia.

A naprawy automatycznych skrzyń biegów są kosztowne, w przypadku aut starszych mogą przekraczać wartość całego samochodu. Pocieszające jest to, że do starych, popularnych skrzyń są produkowane tzw. zestawy naprawcze zawierające najczęściej uszkadzające się elementy.

Samochód z automatem pracującym w normalnym trybie (np. komfort lub po prostu drive) nie jest pojazdem do szaleństw tylko do raczej spokojnej jazdy. Poruszając się w korku nie powinno się włączać "luzu", czyli dźwigni w pozycję N. Właściciele samochodów amerykańskich muszą pamiętać, że tamtejsze skrzynie automatyczne nie są przystosowane do jazdy z maksymalną prędkością (w USA przeciętny kierowca przestrzega ograniczeń) i w Polsce, w czasie jazdy "ile fabryka dała", szybko odmówią posłuszeństwa.

Trudny zakup

Oferta nowych samochodów z automatycznymi skrzyniami biegów na polskim rynku jest dość skromna - są to z reguły drogie i bogato wyposażone sedany oraz SUV-y. Nie ma takich aut popularnych marek, co jest powszechne w USA - tam istniał nawet Volkswagen "Garbus" z automatem.

Natomiast używanych, sprowadzonych z zagranicy pojazdów z automatami jest już sporo. Ale kupowanie np. dziesięcioletniego pojazdu z taką przekładnią to prawdziwa loteria. Takie auta są tanie, ale z reguły skrzynie biegów są w nich w bardzo złym stanie. Naprawa takiej skrzyni za granicą, np. w Niemczech, jest nieopłacalna, dlatego takie samochody trafiają w okazyjnych cenach do Polski.

Przeciętny kierowca nie oceni stanu skrzyni, konieczna jest diagnostyka w warsztacie. Nabywca powinien jednak zwrócić uwagę na kolor oleju w skrzyni, oraz na jej pracę - biegi powinny wchodzić bez szarpania, a po przesunięciu dźwigni na pozycję do jazdy, samochód powinien ruszyć z miejsca i zatrzymać się po naciśnięciu hamulca. Ale to nie zawsze jest pewny test, bo nieuczciwi sprzedawcy mogą "podrasować" wyeksploatowaną skrzynię np. manipulując elektroniką lub po prostu dolewając jakiegoś zagęstnika do oleju.

Różnice samochodów z ręczną i automatyczną skrzynia biegów

Ceny aut używanych (według www.gratka.pl
)