Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Protos. Ten pojazd wygrał największy wyścig świata

Marek Ponikowski
Protos G2 był wykorzystywany jako pojazd sztabowy w armiach Niemiec (na zdjęciu) i Austro-Węgier. Takie auto, odnalezione w 2009 roku w Polsce, służyło oficerom cesarza Franciszka Józefa
Protos G2 był wykorzystywany jako pojazd sztabowy w armiach Niemiec (na zdjęciu) i Austro-Węgier. Takie auto, odnalezione w 2009 roku w Polsce, służyło oficerom cesarza Franciszka Józefa
Protosy były ulubionymi samochodami kajzera Wilhelma II, a jego brat, książę Henryk, wielki miłośnik motoryzacji, chętnie siadał za kierownicą sportowego Protosa z silnikiem o mocy 100 KM
Protos G2 był wykorzystywany jako pojazd sztabowy w armiach Niemiec (na zdjęciu) i Austro-Węgier. Takie auto, odnalezione w 2009 roku w Polsce, służyło
Protos G2 był wykorzystywany jako pojazd sztabowy w armiach Niemiec (na zdjęciu) i Austro-Węgier. Takie auto, odnalezione w 2009 roku w Polsce, służyło oficerom cesarza Franciszka Józefa

Jeśli marka Siemens kojarzy się państwu z różnymi dziedzinami energetyki, łącznością, kolejnictwem, urządzeniami gospodarstwa domowego czy też informatyką - są to skojarzenia poprawne. Ten tekst piszę posługując się laptopem Fujitsu-Siemens "Made in Germany", choć zdaje się, że z tej sfery aktywności przemysłowej Niemcy już się zdążyli wycofać. Są też niestety skojarzenia inne, wynikające z udziału tego przemysłowego giganta w budowaniu potęgi militarnej III Rzeszy. Wyposażenie i broń, w tym rakiety V1 i V2, wytwarzano w zakładach Siemensa, wykorzystując pracę robotników przymusowych i więźniów obozów koncentracyjnych.

A czy koncern Siemensa ma coś wspólnego z samochodami, oczywiście poza produkcją elektrycznych i elektronicznych podzespołów dla motoryzacji? Dziś już nie - ale w przeszłości…

Założyciel firmy Werner von Siemens był zafascynowany możliwościami, które przed ludzkością otwierała energetyka. Wynaleziony przez niego generator prądu stałego napędzany kołem wodnym posłużył do zasilania elektrycznych latarń w angielskim miasteczku Godalming. W 1879 roku Siemens zaprezentował w Berlinie pierwszy elektryczny pojazd szynowy, a na przełomie stuleci uruchomił w Saksonii pionierską linię trolejbusową. W tym samym czasie rozpoczął prace nad samochodami elektrycznymi.

Wyścig Nowy Jork - Paryż. Protos z porucznikiem Koeppenem za kierownicą w mieście Rochester
Wyścig Nowy Jork - Paryż. Protos z porucznikiem Koeppenem za kierownicą w mieście Rochester

Pierwsze prototypy pojawiły się na stoisku Siemensa na wystawie samochodowej w Berlinie w roku 1906. Testy drogowe ochłodziły jednak nieco entuzjazm wynalazcy. Na dystansach do 30 km bardziej ekonomiczny był transport konny, a powyżej 70 km taniej i wygodniej było przewozić ludzi i towary samochodami z silnikiem spalinowym. W dodatku przy niższych temperaturach, na zaśnieżonych drogach czy w terenie górzystym, zasięg pojazdów elektrycznych znacznie malał. Były to więc te same problemy, które i dziś psują humor entuzjastom napędu elektrycznego. Wyjścia z impasu upatrywano zresztą w podobnych rozwiązaniach: wówczas nazywano je "systemem mieszanym", dziś napędem hybrydowym. Koniec końców wytwarzająca te pojazdy firma Siemens-Schuckertwerke, ulokowana w kompleksie przemysłowym zwanym "Miastem Siemensa" w berlińskiej dzielnicy Spandau, zaczęła produkować… zwykłe samochody z napędem spalinowym.

W starej anegdocie pytano pewnego milionera, jak doszedł do fortuny. - Za ćwierć dolara kupiłem pięć bułek, zrobiłem z nich sandwicze, ładnie opakowałem i sprzedałem po dwadzieścia centów - opowiada bogacz. - Za dolara kupiłem dwadzieścia bułek, zrobiłem sandwicze, sprzedałem… - A potem? - przerywa mu zniecierpliwiony rozmówca. - A potem… dostałem duży spadek.

Trochę podobnie było z samochodami u Siemensa.

Ogłoszenie prasowe z około 1910 roku. Siemens chwali się sukcesem Protosa w wyścigu Nowy Jork - Paryż
Ogłoszenie prasowe z około 1910 roku. Siemens chwali się sukcesem Protosa w wyścigu Nowy Jork - Paryż

Sukces wyścigu Pekin - Paryż zachęcił redakcję paryskiego dziennika "Le Matin", by w roku 1908 zorganizować imprezę na jeszcze większą skalę. Partnerem Francuzów w tym przedsięwzięciu stał się "New York Times". Z Nowego Jorku uczestnicy mieli pojechać przez Chicago do San Francisco, drogą morską dotrzeć do Valdez na Alasce, przez zamarzniętą Cieśninę Beringa pojechać na Syberię i dalej przez Moskwę i Berlin do stolicy Francji. Do rywalizacji zgłosiły się trzy ekipy z Francji i po jednej z Niemiec, Włoch i USA. Trzyosobowa ekipa niemiecka pod wodzą porucznika Hansa Koeppena jechała samochodem Protos wyprodukowanym w fabryce założonej w 1898 roku w Berlinie przez inżynierów Alfreda Sternberga i Oscara Heymanna.

Samochody powstawały w niej od roku 1905. Dodajmy: świetne samochody. Dowodem był właśnie Protos porucznika Koeppena, który pokonując niewyobrażalne dla dzisiejszych automobilistów przeszkody dotarł do Paryża jako pierwszy z trzech samochodów pozostałych na trasie, pokonując w pięć i pół miesiąca dystans 21 278 kilometrów. Wprawdzie przy "zielonym stoliku" zwycięstwo przyznano spóźnionemu o cztery dni amerykańskiemu Thomasowi Flyer z George'em Schusterem za kierownicą, ale i tak Protos zyskał swym wyczynem szeroki rozgłos. Manufaktura Sternberga i Heymanna popadła jednak w kłopoty finansowe i za niewielkie pieniądze kupił ją właśnie Siemens.

Protos nierozpoznanego typu z rejestracją Wolnego Miasta Gdańska. Jeśli informacje, które przekazano mi wraz ze zdjęciem są prawdziwe, auto należało
Protos nierozpoznanego typu z rejestracją Wolnego Miasta Gdańska. Jeśli informacje, które przekazano mi wraz ze zdjęciem są prawdziwe, auto należało do polskiej rodziny Pettke

Oprzyrządowanie przeniesione zostało do Siemens-Schuckertwerke, gdzie pod nazwą Protos Automobil GmbH rozwinęła się produkcja samochodów z cztero- i sześciocylindrowymi silnikami opracowanymi jeszcze przez byłych właścicieli. Samochody Protos stały się ulubionymi pojazdami dworu cesarskiego. Protosami wożony był kajzer Wilhelm II, a jego brat, książę Henryk, wielki miłośnik motoryzacji (przy okazji - wynalazca wycieraczek przedniej szyby) chętnie siadał za kierownicą sportowych aut tej marki o mocy 100 KM. Następca tronu, książę Wilhelm, jeździł wyłącznie Protosami. Ze względu na solidną konstrukcję auta z "Miasta Siemensa" chętnie kupowali klienci z Rosji oraz południowej Ameryki. Protos eksponowany dziś w Narodowym Muzeum w Rio de Janeiro był pierwszym samochodem w Brazylii! Meksyk sprowadzał opancerzone Protosy dla swej armii, a podczas I wojny światowej dużą partię ciężarówek tej marki sprzedano Turcji sprzymierzonej z państwami centralnymi.

Po wojnie program produkcyjny ograniczono do jednego modelu. Protos typ C miał silnik o pojemności 2,6 litra i mocy 30, a później 45 KM. Oferta obejmowała sześć wariantów nadwozia. Wszystko szło dobrze do roku 1925, gdy zniesiono obowiązujące od zakończenia wojny ograniczenia importowe. Rynek niemiecki zalały tanie samochody z USA. Dyrektorzy Siemens-Schuckertwerke, którym podlegała marka Protos, próbowali ją ratować, podejmując kosztowny program inwestycyjny. Bez rezultatu. Wynik finansowy za rok 1926 wykazał stratę w wysokości 3 milionów marek. W pół roku później zapadła decyzja o sprzedaży fabryki firmie N.A.G. (Nationale Automobil-Gesellschaft). Do roku 1934 produkowała ona samochody osobowe pod marką Protos-NAG. Nie miały one jednak konstrukcyjnie nic wspólnego z dawnymi Protosami.

Choć przez 22 lata istnienia marki Protos powstało ponad 20 tysięcy aut osobowych i ciężarówek, przetrwały zaledwie cztery! Odnalezienie przed kilkoma laty pod Krakowem Protosa G2 z roku 1913 było więc sensacją, o której donosiły niemal wszystkie niemieckie media.

od 12 lat
Wideo

Stop agresji drogowej. Film policji ze Starogardu Gdańskiego

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na motofakty.pl Motofakty