Jak unikać niebezpiecznych sytuacji na drodze?

Podczas prowadzenia samochodu wzrok jest kluczowym zmysłem. Odbieramy nim przeszło 90% sygnałów o sytuacji wokół pojazdu. Resztę – np. pierwsze oznaki utraty przyczepności, rejestrujemy zmysłem równowagi czy dotykiem – w krytycznej sytuacji koło kierownicy zaczyna stawiać nietypowy opór.

Kluczem do zminimalizowania niebezpiecznych sytuacji jest jednak właściwa obserwacja drogi. Dzięki niej możemy z wyprzedzeniem wykrywać potencjalne zagrożenia i podejmować działania prewencyjne. Jeżeli właściwie ocenimy sytuację, może w ogóle nie dojść do niebezpiecznej sytuacji bądź wybrnięcie z niej będzie łatwe.

W tym procesie niezwykle istotna jest praca oczu kierowcy. Nie może on skupiać wzroku na jednym punkcie. Wręcz przeciwnie. Kierujący musi skanować wzrokiem obszar przed maską, obejmując spojrzeniem tak szeroki obszar, z jakiego może wtargnąć na zajmowany pas ruchu pieszy czy wymuszający pierwszeństwo kierowca. Jeśli będziemy skupieni wyłącznie na drodze nie obserwując otoczenia, możemy za późno zauważyć samochód włączający się do ruchu lub dziecko, które nieświadome zagrożenia będzie próbowało przejść na drugą stronę ulicy.

W wyniku skanowania drogi wzrokiem kierowca pozyskuje informacje, które analizuje w oparciu o swoją wiedzę i doświadczenie. Niczym komputer ocenia ryzyko poszczególnych elementów drogi i jej otoczenia. Jeśli widzi odbijającą się w stronę jezdni piłkę, może spodziewać się, że ktoś próbujący ją złapać wbiegnie na ulicę. Jeżeli widzi, że inny kierowca szybko dojeżdża do skrzyżowania albo zdecydowania rusza z chodnika czy zatoczki, powinien być przygotowany do hamowania – nie ma gwarancji, że drugi kierujący za moment nie wymusi pierwszeństwa. Z kolei gdy jadące obok auto dojeżdża do skraju pasa ruchu, ale nie włącza sygnalizatora, warto założyć, że podejmie próbę zmiany pasa.

Reakcją na wszelkie nietypowe zdarzenia powinna być zwiększona uwaga, a nawet reakcja, pozwalającą na uniknięcie trudnej sytuacji. Warto pamiętać, że próba nagłego ominięcia przeszkody jest ostatecznością – szybki ruch kierownicą potrafi zdestabilizować samochód; jest też wielce prawdopodobne, że nie zauważymy auta jadącego na sąsiednim pasie. W pierwszej kolejności powinniśmy rozpocząć awaryjne hamowanie, by maksymalnie wytracić prędkość. Dopiero gdy uznamy, że kolizja jest nieunikniona, można podejmować próbę omijania przeszkody. Dzięki nawykowi analizowania otoczenia otrzymujemy dodatkowy czas na reakcję, ponieważ mamy świadomość tego, co może się wydarzyć. Niestety ta umiejętność nie jest nam dana, musimy ją pozyskać w procesie szkolenia albo zdobyć poprzez doświadczenie.

–  Podczas jazdy, na drodze w jednym czasie może wystąpić kilka zdarzeń potencjalnie ryzykownych. Warto nauczyć się, a później ćwiczyć ocenę takich sytuacji i podejmowanie szybkich decyzji. W ocenie poziomu ryzyka pomocne będą odpowiedzi na następujące pytania: jakie to jest zdarzenie, jak daleko jest od nas, jaki jest układ drogi i jej otoczenia, czy się przemieszcza, jak szybko możemy być w jego zasięgu. By podjąć decyzję powinniśmy jeszcze wziąć pod uwagę, co widzimy a czego możemy nie widzieć, jak to zdarzenie może się rozwinąć, które zdarzenie stanowi największe zagrożenie i co zrobimy, gdy sytuacja rozwinie się inaczej niż oczekiwaliśmy – radzi instruktor Škoda Auto Szkoły, Radosław Jaskulski.

Warto obserwować również samą drogę. Na podstawie układ drzew, latarni czy położenia świateł innych samochodów można przewidzieć krzywiznę zakrętu. Z kolei ukształtowanie terenu czy wygląd nawierzchni dają możliwość prognozowania fragmentów drogi o obniżonej przyczepności – problemów należy spodziewać się m.in. na wybojach, zacienionych fragmentach czy łatach świeżego asfaltu. W szybach sklepów możemy zobaczyć odbicie samochodów czy pieszych, a widoczny zza budynku cień może oznaczać samochód, który próbuje włączyć się do ruchu.

Czas poświęcony na rozwój umiejętności obserwacji drogi zwróci się na pewno. Jest ona kluczowa z perspektywy każdego uczestnika ruchu drogowego, a współcześnie też trudna ze względu na naszą dużą skłonność do rozpraszania uwagi. Koncentracja jest jednak nieodzowna podczas prowadzenia samochodu. Dzięki skupieniu wyłącznie na jednym zadaniu jesteśmy w stanie pełnej gotowości –  gotowi do szybkiej reakcji. Niestety każda chwila nieuwagi czy odwracanie wzroku od drogi oznacza, że pokonujemy dziesiątki metrów „w ciemno”.