Płatne drogi na świecie. Operatorzy stawiają na technologię

Technologia głównym źródłem wzrostu efektywności

Z badania KPMG, opartego na danych zebranych od ponad 40 operatorów płatnych dróg na całym świecie, wynika, że branża dąży do zwiększenia wydajności poprzez stosowanie zaawansowanych rozwiązań technologicznych. Już 91% operatorów płatnych dróg posługuje się elektronicznym systemem poboru opłat (ang. Electronic Toll Collection, ETC), a 43% firm stosuje otwarty system opłat bez punktów poboru (ang. Open Road Tolling, OTR). Jednocześnie do tej pory zaledwie 27% firm zrezygnowało zupełnie z opcji płacenia gotówką.

Coraz powszechniejsze wykorzystywanie elektronicznych systemów poboru opłat powoduje szybki wzrost ich interoperacyjności. Obejmuje ona już 65% badanych operatorów. 

 - W zasadzie wszyscy respondenci podkreślają znaczenie interoperacyjności. Dla użytkownika interoperacyjność oznacza jeden system poboru współpracujący z wieloma operatorami. Dobry jest tu przykład włoski, gdzie pobieramy jeden bilet i płacimy za przejazd tylko raz, poruszając się po odcinkach autostrad zarządzanych przez różne spółki. Prędzej czy później w Polsce także będziemy musieli się zmierzyć z tą kwestią – mówi Michał Skorupski, dyrektor w zespole doradczym dla administracji publicznej i infrastruktury w KPMG w Polsce.

Ponad połowa respondentów (53%) przyznaje, że w ciągu ostatnich pięciu lat dokonała modernizacji swojego systemu poboru opłat, a kolejne 40% twierdzi, że modernizacje są wykonywane na bieżąco. Wśród 60% operatorów, którzy planują poważne inwestycje w najbliższym roku, 45% chce zmodernizować system poboru opłat, natomiast 50% sygnalizuje konkretne plany zainwestowania w rozwiązania technologiczne lub oprogramowanie. 

 - Właściciele i operatorzy systemów poboru opłat często mają niewielki margines swobody dla zwiększania przychodów poprzez regulowanie wysokości opłat (80% ma sztywne stawki narzucane ustawowo lub za pomocą kontraktów), w związku z czym starają się optymalizować wykorzystanie istniejącej infrastruktury. Badanie KPMG wskazuje, że takie działania koncentrują się głównie na technologii. W ostatecznym rachunku tego typu inwestycja przyniesie właścicielom infrastruktury wyższe dochody – mówi**Michał Skorupski, dyrektor w zespole doradczym dla administracji publicznej i infrastruktury w KPMG w Polsce.

Rośnie popularność systemów bezgotówkowych i otwartych systemów poborów opłat

Jak wynika z badania KPMG, 76% firm rozważa wprowadzenie systemu bezgotówkowego, a 35% wprowadzenie lub rozwinięcie systemów typu Open Road Tolling (bez punktów poboru opłat). Głównym celem jest optymalizacja kosztów działalności.

Większość (83%) operatorów płatnych dróg korzystających z elektronicznych systemów poboru opłat zaobserwowała wzrost wydajności systemu w pierwszych 5 latach od jego wprowadzenia. Zdaniem respondentów to nie większe wykorzystywanie sieci było głównym powodem wzrostu, a lepsza efektywność procesów, w tym wzrost egzekwowalności opłat oraz redukcja zatrudnienia, które były możliwe dzięki wprowadzaniu elektronicznych lub otwartych systemów poboru opłat.

 - Z polskiego punku widzenia to bardzo ciekawy trend. Operatorzy systemów poboru opłat przykładają dużą wagę do efektywności kosztowej samego poboru i na tym obszarze będą się w najbliższym czasie koncentrować. Wzrost zysków z infrastruktury może wynikać raczej z oszczędności i optymalizacji, niż ze zwiększenia popytu – mówi Michał Skorupski, dyrektor w zespole doradczym dla administracji publicznej i infrastruktury w KPMG w Polsce.

Problemy z egzekwowaniem opłat od właścicieli samochodów zarejestrowanych za granicą

Egzekwowanie opłat ma podstawowe znaczenie dla powodzenia przedsięwzięć opartych na poborze opłat za korzystanie z dróg. Jest to jednocześnie poważne wyzwanie w związku z rosnącym upowszechnianiem się systemów typu ORT oraz ETC na świecie. Wielu operatorów z trudem optymalizuje funkcje egzekwowania i pobierania opłat – w szczególności w przypadku pojazdów zagranicznych oraz samochodów wynajmowanych.

Jedynie co czwarty operator (26%) uznał, że jest w stanie skutecznie lub bardzo skutecznie odszukać właścicieli zagranicznych pojazdów w przypadku naruszeń. Większość (85%) przyznała wręcz, że nie ścigają za naruszenia dokonywane przez pojazdy zarejestrowane poza granicami kraju. 

Z badania KPMG wynika jednak, że operatorzy dróg płatnych w szybkim tempie przyswajają nowe technologie, które umożliwiają im udoskonalenie systemów walki z naruszeniami (ang. Violation Enforcement System, VES). Ponad połowa operatorów (59%) już korzysta z technologii takich jak telewizyjne systemy dozorowe CCTV oraz z automatycznych czytników tablic rejestracyjnych w celu identyfikacji sprawców naruszeń.

****

Raport pt. „KPMG Toll Benchmarking Study 2015: An evolution of tolling” powstał na podstawie międzynarodowego badania przeprowadzonego przez KPMG International pod koniec 2014 roku metodą wywiadów bezpośrednich z przedstawicielami 43 różnych prywatnych przedsiębiorstw i instytucji publicznych działających w sektorze opłat drogowych na całym świecie. Respondenci reprezentowali obie Ameryki (54%), Europę, Bliski Wschód i Afrykę (32%), a także kraje regionu Azji-Pacyfiku (14%). Nieco więcej niż połowa (51%) respondentów reprezentowała podmioty publiczne – był to skutek dużej liczby respondentów z Ameryki Północnej, gdzie instytucje państwowe nadal są głównym właścicielem płatnych dróg. Ponad dwie piąte badanych reprezentowało podmioty prywatne posiadające umowę koncesyjną.