Rowerzyści a przepisy drogowe, czyli kto i kiedy ma pierwszeństwo

Rowerzysta – zgodnie z polskimi przepisami – jest pełnoprawnym uczestnikiem ruchu drogowego, takim jak kierowca samochodu i motocyklista. Ma więc prawa, ale i obowiązki. Najczęstsze błędy kierowców to wymuszenie pierwszeństwa, nieprawidłowe wyprzedzanie i skręcanie. Z kolei cykliści najczęściej powodowali wypadki, bo nie ustępowali pierwszeństwa, źle sygnalizowali skręt albo jechali za szybko. Policjanci radzą zarówno kierowcom, jak i rowerzystom, by przypomnieli sobie przepisy ruchu drogowego, szczególnie zasady i znaki regulujące pierwszeństwo przejazdu. Powinni też zwolnić.

- Potrącenie pieszego czy rowerzysty z prędkością nieco wyższą niż 50 km/h najczęściej kończy się jego śmiercią – podkreśla Janusz Trzeciak z policji drogowej. – Zderzenie rowerzysty jadącego 30 km/h z innym pojazdem albo pieszym też zazwyczaj prowadzi do poważnych obrażeń. 

Policjant radzi, by szczególnie uważać na początku maja, bo wtedy wielu rowerzystów zaczyna sezon i na drodze czuje się niepewnie. Cyklistom przypomina, by nie przejeżdżali tylko przeprowadzali rowery przez przejścia dla pieszych, nie jeździli po wąskich chodnikach i pamiętali o sygnalizowaniu skrętu ręką. Nawet jeśli ich rower ma kierunkowskazy.

- Na drodze dla rowerów obowiązują takie same zasady jak na jezdni dla aut: jeździmy prawą stroną, pieszy ma pierwszeństwo na pasach, a na skrzyżowaniach tras dla rowerów, na których o pierwszeństwie nie decydują znaki, obowiązuje reguła prawej ręki – dodaje Trzeciak.

Cyklista ma obowiązek korzystać z drogi lub pasa ruchu dla rowerów, jeśli są one wyznaczone dla kierunku, w którym się porusza lub zamierza skręcić. Po zmroku rowerzyści muszą używać świateł, choć prawo tego nie nakazuje nawet w dzień warto korzystać z kasków i odblasków. Na drogach, przy których jest pobocze, cyklista nie powinien jechać pasem przeznaczonym dla samochodów. Na jezdnię może zjechać tylko wówczas, gdy pobocze jest zbyt wąskie albo nie nadaje się do jazdy z innych przyczyn. Rowerami nie wjeżdżamy także na drogi ekspresowe i autostrady oraz pozostałe ulice oznaczone znakiem B-9. Wygląda on tak samo jak zakaz ruchu, ale na białej, środkowej części ma namalowany czarny rower. Zakazuje ruchu rowerów i wózków rowerowych na jezdni oraz poboczu.

Oto przegląd spornych sytuacji z udziałem rowerzystów i ich rozwiązania, wynikające z przepisów:

Syt. 1. Przejazd rowerowy

Kierowca na skrzyżowaniu bez sygnalizacji świetlnej zawsze ma obowiązek ustąpić pierwszeństwa rowerowi znajdującemu się na przejeździe. Kierowca skręcający w drogę poprzeczną musi ustąpić rowerzystom zbliżającym się do przejazdu niezależnie, z której strony nadjeżdżają. To jeden z przepisów wprowadzonych w maju 2011 r., by zwiększyć bezpieczeństwo cyklistów.

Syt. 2. Wyprzedzanie przez rowerzystę

Rowerzysta ma prawo wyprzedzać inne pojazdy z prawej strony. Przepisy nie nakazują jednak kierowcom zostawić mu miejsca, ale dobrze to zrobić. W odwrotnej sytuacji zmotoryzowani muszą zachować od wyprzedzanego cyklisty metr odstępu. Rowerzysta ma pierwszeństwo, gdy jedzie na równi z samochodem lub szybciej i chce przejechać przez skrzyżowanie na wprost, a kierowca skręca w prawo, przecinając jego tor jazdy. Kierowcy często o tym zapominają i spychają rowerzystów na krawężnik lub zajeżdżają im drogę. Dla własnego bezpieczeństwa cykliści nie powinni jednak wyprzedzać pojazdów sygnalizujących skręt w prawo. 

Syt. 3. Jazda rowerzystów obok siebie

Zgodnie z przepisami rowerzyści mogą jechać drogą obok siebie, ale tylko pod warunkiem, że nie utrudnia to ruchu innym pojazdom. W sytuacji pokazanej na rysunku popełniają wykroczenie, ponieważ uniemożliwiają wyprzedzanie kierowcy auta, jadącemu za nimi.

Syt. 4. Przejazd przez przejście dla pieszych

Kierowca ma obowiązek ustąpić pierwszeństwa pieszym znajdującym się na przejściu, ale cyklista nie ma prawa nie wjechać. Zawsze musi wcześniej zsiąść z roweru i przeprowadzić go przez pasy. Wjazd rozpędzonego rowerzysty pod skręcające auto to niestety częsta i bardzo niebezpieczna sytuacja.
Rowerzysta może jeździć po chodniku, gdy ma pod opieką innego cyklistę, młodszego niż 10 lat. Ma też do tego prawo, gdy na równoległej jezdni nie ma pasa ruchu dla rowerów, dopuszczalna prędkość jest większa niż 50 km/h, chodnik ma co najmniej dwa metry szerokości, a obok nie biegnie droga rowerowa. Cyklista może też jeździć po chodniku podczas złej pogody (np. ulewy, mgły czy wichury). Zgodnie z kodeksem drogowym rowerzysta musi po chodniku jechać powoli i przepuszczać pieszych. 

Syt. 5. Droga dla pieszych i rowerów

Na drodze dla pieszych i rowerów oznakowanej znakiem C13-16 z podziałem pionowym rowerzysta może jechać tylko po tej stronie, która jest zaznaczona symbolem roweru na tablicy. Rowery jadące z przeciwnych kierunków przestrzegają na swojej połowie ścieżki podstawowych zasad ruchu prawostronnego. Gdyby ścieżka była oznakowana znakiem z podziałem poziomym (np. rower na dole tablicy, a piesi na górze), rowerzysta mógłby jechać dowolną stroną uważając na ludzi. Ale dla bezpieczeństwa w takiej sytuacji zaleca się trzymanie prawej krawędzi drogi. Niedopuszczalna jest jazda po całej szerokości chodnika i lawirowanie pomiędzy pieszymi, zwłaszcza z dużą prędkością. 

Syt. 6. Rowerzysta na skrzyżowaniu

Zgodnie z przepisami, rowerzysta na skrzyżowaniu - w tym na rondzie - nie musi trzymać się prawej krawędzi pasa, jeśli z tego pasa można zjechać więcej niż w jednym kierunku. Zapis wprowadzono w 2011 r. m.in. po to, by poprawić bezpieczeństwo na skrzyżowaniach z ruchem okrężnym. Na rondach skręcający w prawo z lewego pasa muszą przepuścić pojazdy jadące prosto prawym pasem, także rowerzystów. Wielu kierowców nie zauważało jednak cyklistów jadących przy krawężniku i zajeżdżało im drogę.