Systemy bezpieczeństwa w samochodzie. Jak im nie przeszkadzać?

Już pierwsze pojazdy były wyposażone w czynny system bezpieczeństwa jakim jest hamulec. Obecnie jest on wyposażony dodatkowo w system ABS zapobiegający blokowaniu się kół podczas hamowania. Jednak pomimo powszechności tego urządzenia wielu kierowców nie wie jak on działa, jakie daje korzyści i jak z niego korzystać.

Przy uruchomieniu systemu ABS charakterystyczne drganie pedału hamulca powoduje, że większość kierowców w takim momencie zmniejsza siłę nacisku na pedał, a tym samym zmniejsza siłę hamowania. Pozwólmy hamulcom wykonać swoją pracę. System jest właśnie tak zaprojektowany, aby przy maksymalnym hamowaniu uniknąć zablokowania kół i zachować możliwość zmiany kierunku jazdy z jednoczesnym możliwie najsilniejszym wytracaniem prędkości. Jest to szczególnie ważne i przydatne przy jednoczesnym awaryjnym hamowaniu i omijaniu przeszkody.

Innym systemem bezpieczeństwa czynnego jest ESP (instalowany obowiązkowo we wszystkich nowych samochodach) – po polsku nazywany elektroniczną stabilizacją toru jazdy. System wkracza do akcji, gdy czujniki w samochodzie zarejestrują różnicę pomiędzy rzeczywistym torem jazdy, a zamierzonym przez kierowcę, określanym m.in. na podstawie kąta wychylenia kierownicy i czujnika żyroskopowego. Gdy samochód zaczyna wpadać w poślizg, układ ESP będzie starał się mu przeciwdziałać, uruchamiając hamulce odpowiednich kół i redukując moc silnika, aby auto pojechało w kierunku wskazywanym przez koła przednie.

I tu leży najważniejsza rola kierowcy – nie należy wykonywać niepotrzebnych lub za dużych ruchów kierownicą – system otrzymując informacje z wielu czujników (w tym z czujnika położenia kierownicy) zadziała najlepiej, gdy koła przednie będą skierowane tam, gdzie auto powinno pojechać.

Spójrzmy teraz na podstawowe urządzenia zaliczane do grupy systemów bezpieczeństwa biernego. Od lat obowiązkowym wyposażeniem są pasy bezpieczeństwa. Początkowo regulowane ręcznie przekształciły się w bezwładnościowe. W wielu samochodach posiadają dodatkowo pirotechniczne lub elektryczne napinacze, reagujące w momencie zderzenia, a nawet profilaktycznie ściągające pas, gdy elektronika wykryje zagrożenie kolizją lub dachowaniem.

Jednak najbardziej zaawansowany technicznie pas bezpieczeństwa nie spełni swej roli, jeśli nie zostanie zapięty bądź nie będzie zapięty prawidłowo. Aby pas zapewnił maksymalną ochronę, pozycja siedzących w fotelach musi być wyprostowana, a pas powinien przylegać możliwie najbliżej ciała. Dlatego jeżeli w zimie prowadzimy w kurtce, pas należy przeprowadzić pod nią. Jakikolwiek „luz” powoduje zwiększenie obrażeń podczas poważniejszych wypadków. Ciało przez moment przemieszcza się w niekontrolowany sposób, by ułamki sekund później uderzyć w pas bezpieczeństwa.

Pozycja w fotelu jest ważna z jeszcze jednego powodu. Kiedy usiądziemy zbyt blisko kierownicy, to utrudnimy działanie poduszce powietrznej – kolejnemu systemowi z zakresu bezpieczeństwa biernego. Aby airbag spełnił swoje zadanie, ciało i głowa musza znajdować się w odpowiedniej odległości od niego. Luźny lub skręcony pas bezpieczeństwa zatrzyma nas później czyli bliżej wybuchającej poduszki, co może doprowadzić do poważnych obrażeń głowy i twarzy. Podobnie rzecz wygląda z rękami.

Jeśli będziemy trzymali dłonie na kierownicy wysoko („za dziesięć druga” czy też na szczycie), to eksplodująca poduszka porani nam ręce, a jednocześnie przestanie działać prawidłowo. Wniosek nasuwa się sam – przestrzeń pomiędzy ciałem i głową a poduszką powietrzną musi być wolna i odpowiednio duża. Stwórzmy pasom i poduszkom optymalne warunki do działania.

Producenci pojazdów dążą do zautomatyzowania układów bezpieczeństwa. Świetnym przykładem są pasy bezpieczeństwa, które na przestrzeni lat otrzymały mechanizm bezwładnościowego blokowania, a w najnowszych autach z górnej półki są profilaktycznie dociągane kilka sekund po ich zapięciu.

Niemniej brak podstawowej wiedzy na temat działania systemów bezpieczeństwa oraz zaniedbania mogą sprawić, że nie będą one w stanie spełnić swojego zadania, a w niektórych przypadkach bardziej zaszkodzą, niż pomogą. Warto więc poznać swój samochód i zapoznać się z jego listą wyposażenia. Warto też w bezpiecznych warunkach, poza ruchem drogowym i pod okiem instruktora, doświadczyć jak działa system ABS, ESP i jakie towarzyszą temu zjawiska. W ten sposób samochód z tajemniczego urządzenia zmieni się w naszego sprzymierzeńca.