Tory Formuły 1: Circuit de Monaco Monte Carlo

Lokalizacja:

Tor Monako jest chyba najbardziej malowniczo i ekskluzywnie położonym torem w całym kalendarzu Formuły 1. Na obiekt składa się zespół odcinków regularnych dróg małego i bogatego, ograniczającego się do jednego miasta księstwa Monako, leżącego w części Riwiery francuskiej, porównywanego do Las Vegas czy Palm Beach w Kalifornii. Księstwo oraz organizowane w nim zawody Formuły 1 są ze sobą bardzo silnie powiązane. Niegdyś to wyścigi miały za zadanie promować Monaco. Dziś Monaco przyciąga widzów i promuje Formułę 1 na świecie.

Historia i budowa:

Wyścigi samochodowe odegrały bardzo ważną rolę w historii i rozwoju księstwa Monako, które z genueńskiej XIII-wiecznej twierdzy, przeistoczyło się w wybieg dla możnych świata, ceniony ze względu na łagodne śródziemnomorskie zimy, piękne otoczenie i korzystną politykę podatkową. Historia utworzenia w tym miejscu toru wyścigowego zaczęła się wraz z początkiem XX wieku. W 1909 roku prezydent SAVM (Sport Automobile et Vélocipédique de Monaco) - Alexandre Noghès - potentat tytoniowy i przyjaciel rodziny rządzącej tym niewielkim państwem, wyszedł z inicjatywą zorganizowania rajdu samochodowego na otwartej drodze zimą.

Pierwszy rajd odbył się dwa lata później, w 1911 roku. Podczas imprezy spotkały się na mecie w Monako 23 auta, startujące z 11 różnych miejsc, m.in. z Berlina, Paryża, Boulogne-sur-Mer, Genewy, Wiednia i Brukseli. Podobny system stosuje się dziś w rajdach Rallye Monte-Carlo Historique. Rajd w 1911 roku był tak naprawdę zawodami mającymi wypromować Monako wśród turystów, zorganizowanymi ze względu na dużą rywalizację między kąpieliskami na Lazurowym Wybrzeżu. Kryteria wygranej wyścigu miały polegać głównie na elegancji auta i kondycji, w jakiej przybyło na metę. Zwyciężył wtedy Henri Rougier. 29 marca 1925 roku SAVM zmieniło nazwę na Automobile Club de Monako, mając zamiar wstąpić do dawnego odpowiednika FIA (Association Internationale des Automobiles Club Reconnus). Nie było to jednak możliwe, gdyż w tamtym momencie księstwo nie organizowało żadnych zawodów. Należało to szybko zmienić.

Stąd narodziła się idea organizacji Grand Prix, podchwycona przez kierowcę sportowego Louisa Chirona, który stał się jednocześnie współautorem rozplanowania trasy. 14 kwietnia 1929 roku książę Monako, Louis II, oficjalnie otworzył trasę wyścigu. Kolejna edycja miała miejsce w 1932 roku. Organizację Grand Prix przerwano na czas wojny, jednak 5 sierpnia 1945 roku, stacjonujący w Monako amerykańscy żołnierze, urządzili regularny wyścig posiadanym w jednostce sprzętem - ciężarówkami GMC i Jeepami.

Zawody w Monte-Carlo wielokrotnie wzbudzały duże emocje. W atmosferze skandalu przeszedł do historii rajd z 1966 roku, kiedy to pierwsze 10 aut, które dotarły na metę zostały zdyskwalifikowane ze względu na niezgodność z wymaganiami technicznymi. Powodem dyskwalifikacji były niezgodne z przepisami żarówki w pierwszych czterech autach, a umiejscowienie świateł w pozostałych. Wszystkie 10 aut należało do zespołów Brytyjskich.

Charakterystyka toru:

Tor zmienił się niewiele od momentu powstania. Główne modyfikacje spowodowane  były chęcią zwiększenia bezpieczeństwa, bądź po prostu wymuszone rozbudową miasta. Do najpoważniejszych zmian zalicza się m.in. powstanie sekcji z basenem (1973 rok) oraz jej  dalsze zmiany (1997 i 2003 rok), budowa tunelu (również 1973 rok), nowe, spowalniające szykany St. Devote i La Rascasse (1976 rok), dodanie szykany Nouvelle Chicane (1986 rok). W 2003 roku dokonano zmian między zakrętami Piscine i La Rascasse. Trasa została wówczas przesunięta o ok. 10 metrów bliżej brzegu.

Szczególną modyfikacją była zamiana orientacji boksów serwisowych, dodanie nowej pit lane i nowego paddocku w 2003 roku. Te rozwiązania zwiększyły bezpieczeństwo ekip serwisowych oraz ilość miejsca do dyspozycji załóg Formuły 1, choć i tak ekipy serii towarzyszących Formule 1 wyścigów muszą parkować sprzęt na wzgórzach.

W 2009 roku położono w kilku miejscach nową nawierzchnię (m.in. na odcinku wyjazdu z tunelu, St. Devote, pit lane, prostej startowej). Podniesiono tarki na Nouvelle Chicane i przy basenie. Będąc torem ulicznym, w dodatku najwolniejszym w kalendarzu Formuły 1, Monako posiada najbardziej krętą i ciasną kombinację zakrętów. To prowadzi do częstej zmiany biegów i przymusu pełnej koncentracji przy wjeździe w każdy kolejny wiraż. Monako jest obiektem, gdzie wciąż umiejętności kierowców są ważniejsze od możliwości technicznych bolidów. Istnieje duże prawdopodobieństwo dotykania band podczas przejazdu.

Tor ma długość 3,34 km. Liczy sobie 19 zakrętów (m.in. Piscine, Tabac, St. Devote, Beau Rivage, Massenet, Casino, Mirabeau i Portier), w tym 12 prawych i 7 lewych. Łącznie wolnych zakrętów jest 7. Obiekt dysponuje 5 szybkimi i krótkimi prostymi. Wyścig przebiega zgodnie ze wskazówkami zegara. Trwa 78 rund. Dystans do przejechania wynosi 260,53 km. Maksymalna prędkość osiągana przez kierowców F1 na torze to około 290 km/h. 53% drogi przejeżdżane jest na "pełnym gazie". Konfiguracja toru znacznie obciąża zawieszenie i ogumienie bolidów. Limity prędkości na pit lane wynoszą: podczas treningu - 60 km/h; podczas kwalifikacji i wyścigu - 100 km/h. Przejazd przez aleję serwisową jest na tym torze dość długi.

Tor, ciasno otoczony metalowymi bandami, pełen jest trudnych zakrętów, nierówności (takich jak zaznaczenia toru jazdy lub pokrywy kanałowe) czy wręcz wybojów (szczególnie w miejscach hamowań). Już wejście w pierwszy zakręt St. Devote wymaga mocnego zredukowania prędkości. Jest bardzo ciasny. Po jego pokonaniu kierowcy przyspieszają, poruszając się po biegnącym w górę klifu odcinku, który kończy się ślepym wejściem w długi zakręt Massenet. Zaraz za nim trasa zmienia kierunek i przeistacza się w krótką prostą o gwałtownym spadku, wykorzystywaną do chwilowego przyspieszenia przed wejściem w wiraż Mirabeau, który doprowadza kierowców do bardzo ostrego nawrotu przy kasynie. Chwilę później bolidy wkraczają w Portier - ostatni zakręt przed tunelem. Tunel, wydrążony w litej skale pod Grand Hotelem, kryje delikatny łuk, po którym kierowcy jadą z największą prędkością. Wyjście z Portier ma duży wpływ na czas przejazdu.

Dalej droga wiedzie do Nouvelle Chicane i wejścia w wiraż Tabac. Kierowcy nadal poruszają się po szybkiej sekcji toru. Drugą szykanę (zakręty 13. i 14., ten ostatni, przy basenie, nazwany został Louis Chiron) pokonuje się z wyższą prędkością niż pierwszą, zachowując wpięty 5. bieg, szybko zmieniając kierunek jazdy i najeżdżając na tarki. Przejazd przez nią wymaga dobrego balansu samochodu i prowadzi do La Rascasse i Anthony Nohges - dwóch ostatnich zakrętów, dzielących bolidy od linii mety. Przy pokonywaniu Rascasse należy być ostrożnym, gdyż łatwo jest uderzyć o bandę, biorąc zbyt szeroki łuk.

Ze względu na ograniczoną szerokość toru, wyprzedzanie jest prawie niemożliwe, stąd duży nacisk teamów na zajęcie jak najlepszych wyników w kwalifikacjach. Ponieważ tor jest dość stary, wąski i nie oferuje kierowcy żadnej drogi ucieczki z podbramkowej sytuacji, nie ma żadnego marginesu na popełnienie błędu w jeździe. Jedynie pierwszy zakręt oferuje niewielką strefę bezpieczeństwa, wykorzystywaną przez kierowców, by ułatwić sobie przejazd przez ten ciasny odcinek.

Ciekawostki:

- Ostatni zakręt toru przed samą metą nosi imię Anthony Noghesa, inicjatora imprezy Grand Prix w księstwie.

- Na torze znajduje się najwolniejszy zakręt w całym kalendarzu Formuły 1 - nawrót Virage du Casino. Prędkość przejazdu wynosi na nim ok. 48 km/h.

- Automobilklub Monako obchodził w 2010 roku swoje 120-lecie.

- Nowy, podpisany w 2010 roku kontrakt, zapewnia wykorzystywanie toru w Monako na potrzeby Formuły 1 do 2020 roku. Po jego podpisaniu niektórzy odetchnęli z ulgą, gdyż po budzącej kontrowersje wypowiedzi Berniego Ecclestone'a o możliwości obycia się Formuły 1 bez tego obiektu, przyszłość tego niezwykłego Grand Prix nie była pewna. Powodem sporu była nowa polityka finansowa FIA, która chciała podwyższyć ceny koncesji na organizację wyścigów, a Monako nigdy nie płaciła federacji.

- Od 1979 do 2008 roku, Monte-Carlo gościło rajdy kategorii WRC. Runda WRC powróciła do Monako dopiero w 2012 roku. Odbyła się między 17 a 22 stycznia, a z okazji 80. edycji imprezy w księstwie, dystans do pokonania został wydłużony do 18 odcinków specjalnych
o łącznej długości 430 km.

- 6 tygodni zabiera przygotowanie ulic pod tor Monako. 3 tygodnie po wyścigu ruch publiczny zostaje wznowiony.

- Tor w Monako może poszczycić się najdłuższym, nieprzerwanym okresem organizacji wyścigów Formuły 1, liczonym od 1955 roku.

- W 2010 roku największą prędkość podczas wyścigu osiągnął Robert Kubica (Renault) - 287,9 km/h.

- Najszybsze okrążenie w historii obiektu należy do Michaela Schumachera (1:14.439 min.).

- Od 2010 roku wielkim triumfatorem toru jest zespół Red Bull Racing, reprezentowany przez Sebastiana Vettela i Marka Webbera. Webber zajął pierwsze miejsce na podium w roku 2010 z czasem 1:50:13.355 h, choć rekord okrążenia należał do Sebastiana Vettela (1:15.192 min.). Rok później sytuacja się odwróciła. Vettel wygrał wyścig z czasem 2:09:38.373 h, Webber wykręcił najszybszą rundę (1:16.234 min.)

- Na obiekcie sześciokrotnie zwyciężył Ayrton Senna (lata 1987-1993), zaraz po nim, z pięcioma wygranymi uplasowali się Graham Hill i Michael Schumacher. Cztery razy stanął na podium Alain Prost, a za nim - z trzykrotną wygraną - przeszli do historii Jackie Stewart i Stirling Moss.