Uprawnienia straży miejskiej 2022. Co wolno strażnikom miejskim?

Myśląc o strażniku miejskim, mimo woli zawsze przypomina mi się dość zabawna interwencja strażników z pewnej miejscowości. Otóż ci szlachetni obrońcy prawidłowej prędkości jazdy, wysłali mandat z fotoradaru za zbyt szybką jazdę kierowcy Audi..., które zepsute stało na jadącej lawecie.

Postanowiliśmy sprawdzić co mogą realizować miejscy strażnicy. Dokładnie o ich uprawnieniach odnośnie kierowców mówi art. 129b Prawa o Ruchu Drogowym. Okazuje się, że mają oni potężne uprawnienia. Ważne jednak, że obowiązują one tylko na terenie gminy, gdzie powołano daną straż:

Kontrola ruchu drogowego w gminach lub miastach, które utworzyły straż gminną (miejską) może być wykonywana przez strażników gminnych (miejskich).

TAK, są jednak tylko trzy przypadki, gdy jest to uzasadnione.
Przepis dokładnie określa te sytuacje.

Strażnicy gminni (miejscy) są uprawnieni do wykonywania kontroli ruchu drogowego wobec:
kierującego pojazdem niestosującego się do zakazu ruchu w obu kierunkach, określonego odpowiednim znakiem drogowym;
uczestnika ruchu naruszającego przepisy o:
ograniczeniu ruchu w strefie czystego transportu, określonej w uchwale rady gminy;
nacisku osi.

Tym samym zatrzymywanie za wyprzedzanie w miejscu niedozwolonym, wjazd na czerwonym świetle na skrzyżowaniu, wymuszenie pierwszeństwa itp. nie jest możliwe. Tego może dokonać jedynie Policja. Strażnik miejski może zatrzymać nasz pojazd tylko gdy wjedziemy w strefę, gdzie jest zakaz ruchu (dla aut ciężarowych także przekroczony nacisk).

TAK. Tutaj przepis dokładnie wymienia:

Może zatrzymać uczestnika ruchu naruszającego przepisy o:
ruchu motorowerów, rowerów, wózków rowerowych, hulajnóg elektrycznych, urządzeń transportu osobistego, pojazdów zaprzęgowych oraz o jeździe wierzchem lub pędzeniu zwierząt;
ruchu pieszych oraz osób poruszających się przy użyciu urządzeń wspomagających ruch.

Mają więc możliwość kontroli, czy po danej drodze poruszają się uczestnicy ruchu zgodnie z wymogami przepisów. Mogą także karać pieszych i w tym przypadku jest to także wchodzenie na czerwonym świetle.
Od 30 sierpnia 2021 roku straż miejska może też nakładać mandaty na rowerzystów, kierujących hulajnogami i innymi urządzeniami transportu osobistego (UTO). Warto zatem przypomnieć, że rowerzyści mogą poruszać się chodnikami tylko warunkowo:

• jeśli szerokość chodnika wzdłuż drogi, po której ruch pojazdów jest dozwolony z prędkością większą niż 50 km/h, wynosi co najmniej 2 m i brakuje wydzielonej drogi dla rowerów oraz pasa ruchu dla rowerów;
• gdy warunki pogodowe zagrażają bezpieczeństwu rowerzysty na jezdni (śnieg, silny wiatr, ulewa, gołoledź, gęsta mgła), może on jechać po chodnikach lub drogach dla pieszych, ale jest obowiązany jechać powoli i zachować szczególną ostrożność, jak również ustępować miejsca pieszym.

Co więcej, rowerzysta musi jechać z prędkością zbliżoną do prędkości z jaką poruszają się piesi. Zawsze po chodniku mogą jechać tylko dzieci do lat 10 oraz ich opiekunowie.

TAK. Przepis dokładnie wymienia:

- uprawnienia do wykonania kontroli wobec uczestnika naruszającego przepisy o zatrzymaniu i postoju.

To zresztą jest najczęstsze spotkanie ze strażnikiem, gdy na samochodzie jest założona blokada.

TAK. W ramach wykonywania kontroli ruchu drogowego w zakresie wymienionym powyżej.

Strażnik ma prawo sprawdzić dokumenty pojazdu i skontrolować je z danymi w centralnej ewidencji pojazdów. Tym samym ma bezpośrednią możliwość weryfikacji czy pojazd ma aktualny przegląd techniczny i ubezpieczenie OC.

TAK. W ramach wykonywania kontroli ruchu drogowego w zakresie wymienionym powyżej.

Strażnik ma prawo sprawdzić dokumenty kierującego pojazdem i porównać je z wpisem w centralnej ewidencji kierowców.

TAK. W ramach wykonywania kontroli ruchu drogowego w zakresie wymienionym powyżej.

Strażnik ma prawo legitymowania uczestnika ruchu i wydawania mu wiążących poleceń co do sposobu korzystania z drogi, używania pojazdu lub urządzenia wspomagającego ruch.

TAK.

Osobie, która spowodowała przeszkodę utrudniającą ruch drogowy lub zagrażającą jego bezpieczeństwu. Kontrolowanemu uczestnikowi ruchu – co do sposobu jego zachowania.

TAK, ale... to jeden z tzw. "martwych" przepisów.

Przepis mówi, że straż:

podczas kontroli może sprawdzić, czy właściciel pojazdu zawiadomił w terminie nieprzekraczającym 30 dni starostę o: 1) nabyciu lub zbyciu pojazdu; 2) zmianie stanu faktycznego wymagającej zmiany danych zamieszczonych w dowodzie rejestracyjnym.
Tyle tylko, że nie ma obowiązku wozić ze sobą umowy kupna pojazdu. Tym samym określenie 30 dni jest nierealne.

NIE. Straż miejska nie ma praw do wystawiania mandatów z fotoradarów. Ne ma też uprawnień do używania innych rejestratorów prędkości.

Uprawnienia korzystania z fotoradarów straż utraciła w roku 2016 w wyniku interwencji Najwyższej Izby Kontroli. NIK stwierdziła wówczas, że radary używane przez strażników miejskich służyły tylko do szybkiego napełniania kas gminnych pieniędzmi od karanych kierowców.

Przeanalizowaliśmy też ustawę o strażach gminnych, która określa istnienie tych formacji. Oto trzy ważne zapisy:

TAK.

Reguluje to Art 12 ust 1 pkt 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r (Dz. U. 1997 Nr 123 poz. 779) - nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia;

Czy strażnik miejski może nakazać odholowanie pojazdu?

TAK.

Reguluje to Art 12 ust 1 pkt 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r (Dz. U. 1997 Nr 123 poz. 779) - usuwania pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonych w przepisach o ruchu drogowym; Wszystko to reguluje Art 130a.

Art.  130a.  [Usunięcie pojazdu z drogi. Przepadek pojazdu. Koszty usunięcia. Blokada kół pojazdu]
1. 
Pojazd jest usuwany z drogi na koszt właściciela w przypadku:
1)
pozostawienia pojazdu w miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu;
2)
nieokazania przez kierującego dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub dowodu opłacenia składki za to ubezpieczenie, jeżeli pojazd ten jest zarejestrowany w kraju, o którym mowa w art. 129 ust. 2 pkt 8 lit. c;
3)
przekroczenia wymiarów, dopuszczalnej masy całkowitej lub nacisku osi określonych w przepisach ruchu drogowego, chyba że istnieje możliwość skierowania pojazdu na pobliską drogę, na której dopuszczalny jest ruch takiego pojazdu;
4)
pozostawienia pojazdu nieoznakowanego kartą parkingową, w miejscu przeznaczonym dla pojazdu kierowanego przez osoby wymienione w art. 8 ust. 1 i 2;
5)
pozostawienia pojazdu w miejscu obowiązywania znaku wskazującego, że zaparkowany pojazd zostanie usunięty na koszt właściciela;
6)
kierowania nim przez osobę nieposiadającą uprawnienia do kierowania pojazdami albo której zatrzymano prawo jazdy i nie ma możliwości zabezpieczenia pojazdu przez przekazanie go osobie znajdującej się w nim i posiadającej uprawnienie do kierowania tym pojazdem; przepisu nie stosuje się, jeżeli kierujący posiada pokwitowanie, o którym mowa w art. 135 ust. 4 lub 5 albo w art. 135a ust. 5 lub 6, upoważniające do kierowania pojazdem.
1a. 
Pojazd jest usuwany z drogi na koszt wykonującego przejazd drogowy w przypadku, o którym mowa w art. 140ad ust. 7.
2. 
Pojazd może być usunięty z drogi na koszt właściciela, jeżeli nie ma możliwości zabezpieczenia go w inny sposób, w przypadku gdy:
1)
kierowała nim osoba:
a)
znajdująca się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,
b)
nieposiadająca przy sobie wymaganych dokumentów uprawniających do kierowania lub używania pojazdu;
2)
jego stan techniczny zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego, powoduje uszkodzenie drogi albo narusza wymagania ochrony środowiska.
2a. 
Od usunięcia pojazdu odstępuje się, jeżeli przed wydaniem dyspozycji usunięcia pojazdu lub w trakcie usuwania pojazdu ustaną przyczyny jego usunięcia. Jeżeli wydanie dyspozycji usunięcia pojazdu w przypadkach, o których mowa w ust. 1-2, spowodowało powstanie kosztów, do ich pokrycia jest obowiązany właściciel pojazdu. Przepis ust. 10i stosuje się odpowiednio.
3. 
Pojazd może być przemieszczony lub usunięty z drogi, jeżeli utrudnia prowadzenie akcji ratowniczej.

TAK.

Reguluje to Art 12 ust 1 pkt 3a i pkt 10 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r (Dz. U. 1997 Nr 123 poz. 779).
Zapisano tam. kontrola polega na sprawdzeniu: 1) zawartości odzieży i obuwia osoby poddawanej kontroli osobistej, zwanej dalej „osobą kontrolowaną”, i przedmiotów, które znajdują się na jej ciele; 2) zawartości podręcznego bagażu oraz innych przedmiotów, które posiada przy sobie osoba kontrolowana; 3) jamy ustnej, nosa, uszu oraz włosów osoby kontrolowanej.

Przyznam, że zapis o kontroli osobistej, który jest w ustawie jest dość kontrowersyjny. Na szczęście strażnicy raczej z tego uprawnienia nie korzystają.

Na koniec warto się zastanowić, czy straż miejska jest potrzebna?

Szczególnie głośno potwierdzać potrzebę jej istnienia będą pracownicy straży miejskiej i ich rodziny. Ale już reszta ludzi nie pała takim entuzjazmem.

Ogromne koszty utrzymania i brak działań poprawiających bezpieczeństwo i porządek sprawiły, że większość osób postrzega działanie tych służb jedynie w kategorii nękania kierowców i handlujących, a nie faktycznej pomocy mieszkańcom.
Nie ma też co ukrywać, że przez lata na te negatywne opinie straż miejska sukcesywnie sobie pracowała, raczej nie budując społecznego szacunku do tej formacji.

Może faktycznie w ramach funduszy gminnych powinny pozostać niewielkie formacje w centrach dużych miast, aby pomagać turystom i zapewniać płynność ruchu. Poza centrum chyba korzystniej jest dofinansować Policję.
Jak podał w roku 2019 portal money.pl - Zaledwie w ciągu 5 lat zniknęło ponad 100 oddziałów straży miejskiej.

Zobacz także: Mercedes EQA - prezentacja modelu