Jak poradzić sobie z odkręcaniem?

W przypadku lekko skorodowanych śrub i nakrętek lub takich, które obracają się, ale przy użyciu dość sporej siły, grożącej

zerwaniem, dość skutecznym środkiem ułatwiającym ich odkręcanie są przeróżnego rodzaju płyny o właściwościach penetrujących. Po spryskaniu połączenia gwintowego takim preparatem wnika on między współpracujące ze sobą gwinty, oddzielając je od siebie, co sprawia, że ponownie mogą się względem siebie obracać. Niekiedy rezultat działania takiego środka bywa niemal natychmiastowy. Są i takie przypadki, kiedy spodziewany efekt przynosi dopiero długa kąpiel w penetrującym płynie. Oprócz wszelkiego rodzaju preparatów penetrujących sprzedawanych pod różnymi nazwami w pojemnikach aerozolowych przez mniej lub bardziej znane firmy dość dobrze wnikają w połączenia także nafta, olej napędowy i płyn hamulcowy.

Kuracja wstrząsowa
Dobre rezultaty przy rozdzielaniu mocno zespolonych powierzchni gwintowych na skutek korozji lub działania wysokiej temperatury w obecności zwykle nieprawidłowego środka smarnego przynosi metoda gwałtownych, mocnych uderzeń. Można to robić za pomocą młotka, ale trzeba uważać, żeby nie uszkodzić łba śruby, samej nakrętki lub wystających z niej zwykle kilku zwojów gwintu. Gwałtowne naprężenia mechaniczne, tym razem nie osiowe lecz obwodowe można także wywierać uderzając młotkiem w ramię klucza (najlepiej typu oczkowego) założonego na oporną nakrętkę lub łeb śruby. Uderzenia mechaniczne w połączeniu z ruchem obrotowym wykorzystują pneumatyczne lub elektryczne klucze udarowe.  Są także ręczne udarowe wkrętaki do pobijania młotkiem, w których można wymieniać końcówki robocze ( także na klucze nasadowe).

Termoterapia
W sytuacji, gdy zawodzą preparaty penetrujące oraz metody udarowe jedyną szansą na odkręcenie śruby bądź nakrętki jest jej podgrzanie aż zrobi się czerwona, co odpowiada temperaturze ok. 700-800 stopni Celsjusza. To przeważnie wystarcza, a jeśli nie,  można spróbować podgrzać bardziej. Nie należy z tym jednak przesadzać, żeby nie przekroczyć dopuszczalnej temperatury, powyżej której metal zacznie płynąć, bo wtedy można trwale uszkodzić nie tylko gwint wykręcanej śruby, ale i gniazda ( często w jakiejś mniejszej lub większej obudowie). W warsztatach, szczególnie tych mechaniczo-blacharskich  do podgrzewania przeważnie używa się palników acetylenowo-tlenowych. Dobrze również spisują się palniki zasilane propanem–butanem.

Rozwiązanie ostateczne

Czasami lepiej jest zniszczyć jakieś połączenie gwintowe niż tracić czas na jego rozkręcanie, zwłaszcza jeśli dotyczy to wymiany , podczas której zakłada się również komplet elementów łączących. Przykładem mogą być skręcane  układu wydechowego. Zdarzają się sytuacje, kiedy zapada decyzja o zniszczeniu jedynie samej nakrętki, którą nic, czym dysponujemy nie jest w stanie poruszyć. Oznacza to, że  nie można jej tak po prostu odciąć z częścią śruby. Trzeba ją precyzyjnie ponacinać za pomocą piłki do metalu lub szlifierki kątowej ( w zależności od wielkości nakrętki), ale tak, żeby  nie uszkodzić zwojów gwintu śruby. Inna metoda „zniszczeniowa” odkręcenia nakrętki polega na użyciu w tym celu przecinaka i młotka. Przecinak przykładamy na obwodzie nakrętki i uderzając w niego  młotkiem usiłujemy ją obracać. W ten sposób możemy spróbować odkręcać nakrętki lub łby śrub, które straciły swój kształt na skutek np. zmian korozyjnych i nie nadają się przez to do odkręcania typowymi kluczami.

Wyjścia awaryjne
Urwana śruba lub tzw. szpilka w gnieździe to prawdziwa zmora mechaników. Jeśli część śruby bądź szpilki wystaje z gniazda można taką pozostałość naciąć np. piłką do metalu i spróbować wykręcić za pomocą płaskiego wkrętaka. Dużo bardziej skuteczniejszą metodą jest przyspawanie założonej lub nakręconej na urwany metalowy kikut nakrętki. Urwana śruba rozgrzeje się podczas spawania, a nakrętka znacznie ułatwi jej odkręcanie. Jeżeli natomiast śruba lub szpilka urwała się w głębi gniazda można spróbować ją usunąć przez stopniowe rozwiercanie wiertłami o coraz większej średnicy, ale maksymalnie takiej, żeby nie uszkodzić gwintu w gnieździe. Pozostałe po rozwiercaniu zwoje gwintu zerwanej śruby powinny dać się usunąć cienkim wkrętakiem. Skuteczność rozwiercania polega na tym, żeby rozwiercany otwór był cały czas współosiowy z zerwaną śrubą. W przypadku zerwanych wgłębi gniazda śrub lub szpilek o zewnętrznej średnicy co najmniej 5-6 mm możemy również zastosować rozwiercanie, ale tylko częściowe, po to, aby usunąć pozostałość z gniazda za pomocą tzw. wykrętaków.  Są to różnej średnicy stalowe trzpienie z naciętym na ich stożkowej części roboczej gwintem lewoskrętnym. Wkręcanie, czyli obracanie w lewo,  takiego wykrętaka w nawiercony w zerwanej śrubie otwór powoduje, że coraz bardziej zwoje jego gwintu wgryzają się w metal zerwanej śruby usiłując ją jednocześnie obracać w lewą stronę, czyli wykręcać z gniazda.

Ważna profilaktyka
Na pewno wielu kłopotliwych sytuacji z odkręcaniem opornych śrub i nakrętek można uniknąć. Trzeba tylko przestrzegać pewnych reguł. Przede wszystkim podczas każdej naprawy należy w połączeniach gwintowych stosować odpowiednie środki smarne oraz dokręcać je z zalecanym przez producenta momentem siły. Ideałem byłoby za każdym razem stosować nowe śruby i nakrętki o wymaganym stopniu wytrzymałości. Jeśli podczas montażu śruba wkręca się gniazdo z wyraźnie dużym oporem nie należy jej dokręcać na siłę. Gwint w gnieździe, który stawia tak duży opór uległ albo zabrudzeniu lub miejscowemu zniekształceniu. Można go poprawić za pomocą odpowiedniego rozmiaru gwintownika. Gwinty śrub ponownie używanych przy naprawach należy dokładnie oczyścić za pomocą stalowej szczotki drucianej ( najlepiej obrotowej zamocowanej na wałku stacjonarnej szlifierki). Również ich zarys można poprawić za pomocą odpowiednio dobranej narzynki. Wreszcie okresowo warto niektóre połączenia spryskiwacz preparatami, które uchronią je przez rozwojem korozji.